บีบีซีไทย - BBC Thai

5 tim ·

"การสอบสวนของเราพบเครือข่ายบัญชีผู้ใช้งานที่มีส่วนร่วมในปฏิบัติการด้านข่าวสารซึ่งเรามีข้อมูลที่น่าเชื่อถือที่แสดงให้เห็นว่าปฏิบัติการนี้เชื่อมโยงกับกองทัพบกไทย"

 

ทวิตเตอร์พบ 926 บัญชีผู้ใช้งาน เชื่อมโยงปฏิบัติการ "ไอโอ" ของ ทบ.

ทวิตเตอร์ระงับการใช้งาน 926 บัญชี ที่เชื่อว่าเป็นเครือข่ายปฏิบัติการ "ไอโอ" ของ ทบ.

เมื่อ 6 ชั่วโมงที่แล้ว

ฝ่ายความปลอดภัยของทวิตเตอร์หรือ @TwitterSafety ตรวจสอบพบว่าบัญชีผู้ใช้งานในไทยเกือบ 1,000 บัญชีมีความเชื่อมโยงกับปฏิบัติการข่าวสารหรือ "ไอโอ" (Information Operations: IO) ของกองทัพบก (ทบ.)

ทางด้าน พล.ท.สันติพงศ์ ธรรมปิยะ โฆษก ทบ. ชี้แจงวันนี้ (9 ต.ค.) ว่า ทบ. ใช้แพลตฟอร์มทวิตเตอร์เพื่อประชาสัมพันธ์งานอย่างสร้างสรรค์ และการที่ทวิตเตอร์เชื่อมโยงข้อมูลจากบัญชีผู้ใช้ที่ไม่สามารถระบุตัวตนได้แล้ววิเคราะห์ว่ามีความเกี่ยวข้องกับ ทบ. นั้นน่าจะเป็นข้อสรุปที่ "ไม่เป็นธรรม"

ทวิตเตอร์เปิดเผยรายงานการตรวจสอบทางบล็อก blog.twitter.com เมื่อวานนี้ (8 ต.ค.) โดยระบุว่า ไทยเป็น 1 ใน 5 ประเทศที่ทวิตเตอร์ตรวจสอบพบเครือข่ายบัญชีผู้ใช้ที่มีความเชื่อมโยงกับปฏิบัติการด้านข่าวสารของรัฐ

ทวิตเตอร์ระบุว่าหลังการสอบสวนเพิ่มเติม ทวิตเตอร์ได้ระงับการใช้งานบัญชีผู้ใช้ที่อยู่ในเครือข่าย ปฏิบัติการด้านข่าวสารของรัฐไปทั้งหมด 1,594 บัญชีใน 5 ประเทศ ได้แก่ อิหร่าน ซาอุดิอาระเบีย คิวบา ไทยและรัสเซีย เนื่องจากเจ้าของบัญชีเหล่านี้ละเมิดนโยบายด้านการป้องกันการบิดเบือนชี้นำเนื้อหา ในจำนวนนี้เป็นบัญชีผู้ใช้ทวิตเตอร์ของไทยมากถึง 926 บัญชี

• อภิปรายไม่ไว้วางใจรัฐบาล : ส.ส. จากพรรคที่เพิ่งถูกยุบ กล่าวหากองทัพใช้เงินภาษีทำสงครามจิตวิทยากับผู้เห็นต่างทางสื่อสังคมออนไลน์
• ประชาชนปลดแอก: กระแสความนิยมหนังสือประวัติศาสตร์การเมืองในกลุ่มคนรุ่นใหม่ เกี่ยวพันอย่างไรกับการชุมนุมเรียกร้องประชาธิปไตย
• จาก #ขบวนเสด็จ ถึง #SaveTwitterTH เกิดอะไรขึ้นกับทวิตภพไทย ในรอบ 24 ชั่วโมง
• "ทวิตเตอร์ คือ ผนังห้องน้ำในศตวรรษที่ 21 แต่มันเป็นฝาผนังที่เข้าถึงคนได้ล้าน ๆ คน..."

ทวิตเตอร์ได้บันทึกบัญชีผู้ใช้งานที่ถูกระงับนี้ไว้ในฐานข้อมูลบัญชีผู้ใช้งานที่มีความเกี่ยวข้องกับปฏิบัติการด้านข่าวสารของรัฐเพื่อชี้นำความเห็นในทวิตเตอร์ ซึ่งจะมีการเพิ่มบัญชีผู้ใช้งานที่ละเมิดกฎเข้ามาเป็นระยะ ๆ

บัญชีผู้ใช้งานเหล่านี้สามารถเข้าถึงและตรวจสอบได้ นอกจากนี้ทวิตเตอร์ยังเปิดโอกาสให้เจ้าของบัญชีที่ยืนยันว่าไม่มีส่วนเกี่ยวข้องกับปฏิบัติการของรัฐแต่ถูกระงับการใช้งาน ยื่นคำร้องขอกลับมาใช้งานได้ด้วย

ทวิตเตอร์พบอะไรในไทย

ทวิตเตอร์เซฟตีระบุในรายงานวันที่ 8 ต.ค.ว่า "การสอบสวนของเราพบเครือข่ายบัญชีผู้ใช้งานที่มีส่วนร่วมในปฏิบัติการด้านข่าวสารซึ่งเรามีข้อมูลที่น่าเชื่อถือที่แสดงให้เห็นว่าปฏิบัติการนี้เชื่อมโยงกับกองทัพบกไทย"

ทวิตเตอร์เซฟตีให้รายละเอียดเพิ่มเติมว่า บัญชีผู้ใช้งานเหล่านี้เผยแพร่เนื้อหาที่มีลักษณะสนับสนุนกองทัพบกและรัฐบาลไทย และยังมีพฤติกรรมโจมตีนักการเมืองฝ่ายค้านที่มีบทบาทโดดเด่น

ที่มาของภาพ, Getty Images

"เราได้เปิดเผยบัญชีผู้ใช้งาน (ที่เกี่ยวข้องกับปฏิบัติการด้านข่าวสาร) ทั้งหมด 926 บัญชี และเดินหน้าตรวจสอบความเคลื่อนไหวย่อย ๆ ที่เกี่ยวข้องกับเครือข่ายปฏิบัติการด้านข่าวสารนี้ต่อไป" ทวิตเตอร์เซฟตีระบุ

โฆษก ทบ.: ไม่มีทวิตเตอร์อวตารเพื่อไอโอ

พล.ท.สันติพงศ์ ธรรมปิยะ โฆษก ทบ. ส่งข้อความชี้แจงสื่อมวลชนว่า ขั้นต้นได้ประสานงานยืนยันกับทางทวิตเตอร์ไปแล้วว่า ทบ. ไม่ได้ใช้งานทวิตเตอร์ในลักษณะตามที่ถูกกล่าวหา

ในส่วนของทวิตเตอร์ที่เป็นของกองทัพบกยืนยันว่าใช้ประชาสัมพันธ์งานของกองทัพบกเท่านั้น ทั้งนี้ทวิตเตอร์ที่อยู่ในระบบของกองทัพบกมีการใช้แบบเปิดเผยชัดเจน โดยมีศูนย์ประชาสัมพันธ์กองทัพบกที่เป็นคณะทำงานด้านการประชาสัมพันธ์ดูแลควบคุมการใช้สื่อโซเชียลของกองทัพบก หน่วยขึ้นตรงกองทัพบก รวมถึงหน่วยระดับกองพล และกองพันลงไป โดยมีการกำหนดไว้อย่างชัดเจน

"ยืนยันว่ากองทัพบกไม่มีนโยบายทำทวิตเตอร์อวตารเพื่อไอโอ" พล.ท.สันติพงศ์ระบุ

ที่มาของภาพ, ฝ่ายประชาสัมพันธ์ กองทัพบก

คำบรรยายภาพ,

พล.ท.สันติพงศ์ ธรรมปิยะ โฆษก ทบ.

"การเชื่อมโยงข้อมูลจากบัญชีผู้ใช้ ซึ่งไม่สามารถระบุตัวตนได้แล้ววิเคราะห์สรุปว่ามีความเกี่ยวข้องกับกองทัพบกนั้น น่าจะเป็นข้อสรุปที่ไม่เป็นธรรมกับกองทัพบก เพราะการประมวลผลภาพรวมที่ขาดการวิเคราะห์เชิงลึก ด้วยบัญชีผู้ใช้ที่ไม่สามารถระบุตัวตนได้ และไม่ได้มาจากบัญชีที่เป็นทางการของกองทัพบก ประกอบกับเป็นข้อมูลที่เน้นเรื่อง จำนวน, ความถี่, การแฮชแทคต่างๆ ที่บุคคลทั่วไป สามารถกระทำในลักษณะดังกล่าวได้โดยอิสระ " เขาให้ความเห็น

โฆษก ทบ.กล่าวด้วยว่า ทบ. มีการใช้งานทวิตเตอร์เพื่อการสื่อสาร สร้างการรับรู้ระหว่าง ทบ. กับสาธารณะ และกำลังพล เป็นทวิตเตอร์ในนามหน่วยงาน ทั้งในส่วนกลางและโดยหน่วยทหารที่จัดทำขึ้นเองซึ่งข้อมูลที่ถูกนำเข้าในระบบเป็นความจริง เป็นการสื่อสารที่เป็นประโยชน์กับประชาชน เช่น การบรรเทาสาธารณภัย และการบริการภาครัฐ ความคืบหน้าในภารกิจต่างๆ ของกองทัพบก ซึ่งสามาถติดตามหรือเข้าไปรับชมได้ในทวิตเตอร์ ชื่อบัญชี @armypr_news

พล.ท. สันติพงศ์ย้ำว่า ทบ. ไม่มีปฏิบัติการข้อมูลข่าวสารในทวิตเตอร์ เพราะไม่ใช่ภารกิจหรือวัตถุประสงค์ในการใช้ทวิตเตอร์ของ ทบ. พร้อมกับบอกว่าเรื่องนี้ "เป็นความเข้าใจที่คลาดเคลื่อน"

บทวิเคราะห์จาก ม.สแตนฟอร์ด

ผู้เชี่ยวชาญด้านการวิเคราะห์ข้อมูลอินเทอร์เน็ตจากมหาวิทยาลัยสแตนฟอร์ด ได้วิเคราะห์ข้อมูลบัญชีผู้ใช้งานและเนื้อหาที่ทวิตเตอร์ระบุว่ามีความเชื่อมโยงกับปฏิบัติการด้านข่าวสารของ ทบ. แล้วพบข้อมูลที่น่าสนใจดังนี้

• บัญชีผู้ใช้งานที่อยู่ในเครือข่ายปฏิบัติการไอโอที่พบครั้งนี้มีทั้งหมด 926 บัญชี ซึ่งใช้เผยแพร่เนื้อหาในเชิงโปรโมทรัฐบาลและกองทัพ ควบคู่ไปกับการโจมตีพรรคการเมืองฝ่ายค้าน โดยเฉพาะพรรคอนาคตใหม่ (ซึ่งถูกยุบไปแล้ว) และพรรคก้าวไกล
• ความเคลื่อนไหวของบัญชีผู้ใช้ทวิตเตอร์เหล่านี้มีในเดือน ก.พ. 2563 ซึ่งเป็นช่วงเวลาใกล้เคียงกับที่มีเหตุทหารก่อเหตุกราดยิงที่ จ.นครราชสีมา ทำให้มีผู้เสียชีวิต 30 คน และเป็นช่วงเดียวกับที่มีการตัดสินยุบพรรคอนาคตใหม่
• ความเคลื่อนไหวของบัญชีผู้ใช้เหล่านี้เป็นไปในลักษณะของการจัดตั้ง แต่ไม่มีอิทธิพลมากนัก บัญชีผู้ใช้ส่วนใหญ่ไม่มีผู้ติดตาม และข้อความส่วนใหญ่ที่ทวีตก็ไม่ได้รับการตอบสนองหรือมีส่วนร่วมใด ๆ
• บัญชีผู้ใช้ส่วนใหญ่เพิ่งถูกสร้างขึ้นระหว่างเดือน ธ.ค. 2562 - ม.ค. 2563 และเกือบทั้งหมดยุติการทวีตไปก่อนวันที่ 2 มี.ค.

นายกฯ เคยบอก "ไม่มีนโยบายทำไอโอ"

ก่อนหน้านี้ ในช่วงที่สภาเปิดอภิปรายไม่ไว้วางใจรัฐบาลเมื่อเดือน ก.พ. ที่ผ่านมา นายวิโรจน์ ลักขณาอดิศร ส.ส.บัญชีรายชื่อ จากอดีตพรรคอนาคตใหม่ อภิปรายโจมตี พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรีและ รมว.กลาโหม ว่ารู้เห็นกับการที่กองทัพใช้เงินภาษีประชาชนทำสงครามจิตวิทยากับผู้เห็นต่างทางสื่อสังคมออนไลน์ สร้างความแตกแยกให้ประเทศ

นายวิโรจน์ กล่าวว่ากองทัพบกใช้งบประมาณจากภาษีประชาชนมาปฏิบัติการด้านข่าวสาร หรือ IO ทำสงครามจิตวิทยา คุกคามประชาชน ที่มีความเห็นทางการเมืองต่างจากรัฐบาลและกองทัพ โดยมีภารกิจหลัก คือคุกคามประชาชนที่วิพากษ์วิจารณ์รัฐบาล ขุดคุยประวัติมาประจาน ใครแสดงความคิดเห็นไม่เป็นที่ถูกใจ จะเข้าไปด่าทอด้วยถ้อยคำรุนแรง ด่าทอนักการเมือง นักวิชาการ นักสิทธิมนุษยชน เพื่อสร้างความเกลียดชัง และเลือกเอาข้อมูลเพียงด้านเดียวมาเชียร์รัฐบาลและกองทัพ

ที่มาของภาพ, BBC Thai

คำบรรยายภาพ,

สไลด์ประกอบการอภิปรายของนายวิโรจน์ ลักขณาอดิศร ประเด็น "ไอโอ" ของ ทบ. เมื่อเดือน ก.พ. 2563

ทางด้าน พล.อ.ประยุทธ์ ชี้แจงเรื่องนี้กับผู้สื่อข่าวเมื่อวันที่ 26 ก.พ. ว่า รัฐบาลไม่มีนโยบายให้ดำเนินการเช่นนี้

"...เรื่องไอโอ ผมยังไม่ทราบเรื่องนี้ เพราะการทำงานโดยปกติแล้ว ผมก็ไม่มีนโยบายให้ทำงานแบบนี้อยู่แล้ว และวันนี้ก็เห็นว่าในโซเชียลมีเดีย มีการกระทำแบบนี้มากมาย ผมเองก็โดนซะเยอะเลยในนั้น เห็นไหมใครทำก็ไม่รู้เหมือนกัน เดี๋ยวก็ตรวจสอบอีกทีแล้วกัน ยืนยันว่าไม่มีนโยบายดังกล่าว" พล.อ. ประยุทธ์กล่าว

ทวิตเตอร์พบอะไรในอีก 4 ประเทศ

ข้อมูลการพบเครือข่ายปฏิบัติการไอโอของรัฐที่ทวิตเตอร์เซฟตีพบในอีก 4 ประเทศรอบนี้ ได้แก่

อิหร่าน

ทวิตเตอร์พบว่ามีบัญชีทวิตเตอร์หลายแอคเคาท์ที่ถูกลักลอบละเมิดนำไปใช้ โดยมีการปฏิบัติการจากอิหร่านในลักษณะที่ไม่เป็นไปตามธรรมชาติเพื่อจุดประสงค์ "ขยายผลการสนทนา" เมื่อเกิดประเด็นพูดคุยที่มีความอ่อนไหวทางการเมือง เช่น เรื่อง Black Lives Matter การเสียชีวิตของจอร์จ ฟลอยด์ ชายอเมริกันเชื้อสายแอฟริกัน และอีกหลายประเด็นเกี่ยวกับการเหยียดเชื้อชาติและความยุติธรรมทางสังคมในสหรัฐฯ

ทวิตเตอร์พบว่า แอคเคาท์ที่ถูกละเมิดการใช้งานเหล่านี้ ถูกนำไปใช้งานเกี่ยวโยงกับพฤติกรรมความรุนแรง อย่างไรก็ตาม ทวิตเตอร์ได้พยายามนำบัญชีเหล่านี้กลับคืนให้เจ้าของตัวจริงและสามารถทำได้สำเร็จเกือบทุกกรณี โดยสรุปแล้วมีบัญชีทวิตเตอร์ที่ถูกละเมิดนำไปใช้เพื่อวัตถุประสงค์นี้มากถึง 104 บัญชี

ซาอุดีอาระเบีย

ทวิตเตอร์ได้สืบสวนสอบสวนและนำบัญชีผู้ใช้ทวิตเตอร์ที่มีความเชื่อมโยงกับรัฐบาลซาอุดีอาระเบียจำนวน 33 บัญชี ออกจากระบบ หลังจากพบว่าแอคเคาท์เหล่านี้ถูกสร้างขึ้นมาเพื่อปลอมเป็นบุคคลที่มีชื่อเสียงทางการเมืองชาวการ์ตา และพยายามเผยแพร่คำอธิบายหรือเรื่องเล่าเกี่ยวกับการเมืองภายในของการ์ตา ซึ่งเป็นปรเทศพันธมิตรในทางภูมิศาสตร์ของประเทศซาอุดีอาระเบีย

คิวบา

ทวิตเตอร์ระงับการใช้งานบัญชีปลอม 526 บัญชี ซึ่งดำเนินการโดยองค์กรเยาวชนที่เชื่อมโยงกับรัฐบาลคิวบา รวมทั้งองค์กร Unión de Jóvenes Comunistas (UJC) และ Federación Estudiantil Universitaria (FEU)

รัสเซีย

ทวิตเตอร์พบบัญชีใช้งาน 5 บัญชีที่มีความเชื่อมโยงกับหน่วยงานหนึ่งของรัฐบาลรัสเซีย ทวิตเตอร์ได้ทำงานร่วมกับพันธมิตรและสำนักงานสอบสวนกลางสหรัฐฯ (เอฟบีไอ) ในการติดตามความเคลื่อนไหวของบัญชีใช้งานกลุ่มนี้ซึ่งมีความเป็นไปได้ว่ามีความเชื่อมโยงกับหน่วยสร้างข่าวปลอมที่ชื่อว่า "พีซดาตา" (PeaceData)