คนเผยแพร่คลิปจะเป็นอย่างไร-ใครพา "ผู้กำกับโจ้" มาส่ง? กับอีกหลายคำถามหลัง ตร. แถลงข่าว

พ.ต.อ. ธิติสรรค์ อุทธนผล หรือ "ผู้กำกับโจ้" ถูกนำตัวจากกองบังคับการปราปรามไป สภ. เมืองนครสวรรค์

ที่มาของภาพ, Thai News Pix

คำบรรยายภาพ,

พ.ต.อ. ธิติสรรค์ อุทธนผล หรือ "ผู้กำกับโจ้" ถูกนำตัวจากกองบังคับการปราปรามไป สภ. เมืองนครสวรรค์ เมื่อคืนวันที่ 26 ส.ค.

การแถลงข่าวใหญ่เรื่องการมอบตัวของ พ.ต.อ. ธิติสรรค์ อุทธนผล หรือ "ผู้กำกับโจ้" อดีตผู้กำกับการสถานีตำรวจภูธรเมืองนครสวรรค์ ผู้ต้องหาคดีร่วมกันฆ่าผู้อื่นด้วยการทรมาน ที่กองบังคับการปราบปรามคืนวานนี้ (26 ส.ค.) ดูเหมือนจะทำให้สำนักงานตำรวจแห่งชาติ (ตร.) ถูกตั้งคำถามมากกว่าจะได้รับความชื่นชมที่สามารถติดตามจับกุมผู้ต้องหาทั้ง 7 คนได้ครบในเวลาเพียงไม่กี่วันหลังถูกออกหมายจับ

พ.ต.อ. ธิติสรรค์ตกเป็นผู้ต้องหาตามหมายจับในคดีอาญาร่วมกับผู้ต้องหาอีกรวม 7 คน ใน 3 ข้อหาหลักคือเป็นเจ้าพนักงานปฏิบัติหน้าที่โดยมิชอบทำให้ผู้อื่นเสียหาย ร่วมกันข่มขืนใจให้ผู้อื่นกระทำการใด และร่วมกันฆ่าผู้อื่นโดยทรมานหรือกระทำทารุณโหดร้าย หลังจากถูกร้องเรียนว่าทำร้ายร่างกายโดยการทรมานนายจิระพงศ์ ธนะพัฒน์ วัย 24 ปี ผู้ต้องหาคดียาเสพติดเพื่อเรียกเงินจำนวน 2 ล้านบาท ด้วยการใช้ถุงพลาสติกคลุมศีรษะจนผู้ต้องหาเสียชีวิต เหตุเกิดที่ สภ. เมืองนครสวรรค์ เมื่อวันที่ 5 ส.ค.

พ.ต.อ. ธิติสรรค์ และ ร.ต.ท. ธรณินทร์ มาศวรรณา อดีตรองสารวัตรปราบปราม (รอง สวป.) สภ.เมืองนครสวรรค์ คือผู้ต้องหา 2 คนสุดท้ายที่เข้ามอบตัวและถูกจับกุมเมื่อวานนี้ ตร. จึงเปิดแถลงข่าวต่อสื่อมวลชน

หลังจากนั้น พ.ต.อ. ธิติสรรค์ก็ถูกควบคุมตัวไปที่ จ. นครสวรรค์ โดยไปถึงราว 01.30 น. เขาตอบคำถามสื่อมวลชนสั้น ๆ 2 ครั้ง ในระหว่างเดินเข้าและออก สภ. เมืองนครสวรรค์เพื่อเข้ารับการสอบปากคำ

ครั้งแรก ผู้สื่อข่าวถามว่าสิ่งที่แถลงไปเป็นเรื่องจริงหรือโกหก พ.ต.อ. ธิติสรรค์ตอบว่า "คือความจริงทุกอย่างครับ"

ครั้งที่สอง ผู้สื่อข่าวถามว่ามีอะไรอยากบอกกับคนที่ปล่อยคลิปหรือไม่เขากล่าวว่า "ไม่เป็นไร ผมอโหสิกรรมให้ครับ"

ขณะที่ ร.ต.ท. ธรณินทร์ กล่าวกับสื่อมวลชนด้วยน้ำเสียงสั่นเครือว่า "ขอความเป็นธรรมครับ" และ "นายสั่งครับ"

หลังจากนั้น พนักงานสอบสวนได้คุมตัว พ.ต.อ. ธิติสรรค์ และ ร.ต.ท. ธรณินทร์ ไปสอบปากคำต่อภายในกองบังคับการตำรวจภูธรจังหวัดนครสวรรค์

เวลา 06.50 น. วันนี้ (27 ส.ค.) ผู้ต้องหาทั้ง 2 คนถูกคุมตัวไปชี้จุดเกิดเหตุประกอบคำให้การ บริเวณห้องปฏิบัติการสืบสวนยาเสพติดในเซฟเฮาส์ที่ถูกเรียกว่า "บ้านกาแฟ" ด้านหลังที่ทำการ สภ. เมืองนครสวรรค์ ใช้เวลาราว 10 นาที ก่อนที่ทั้งคู่จะถูกนำตัวกลับมาสอบปากคำเพิ่มเติม

เวลา 10.30 น. ตำรวจเรียกพยานรายอื่น ๆ มาสอบปากคำ อาทิ พ่อ แม่ และแฟนสาวของผู้เสียชีวิต โดยแยกสอบทีละราย

เวลา 13.30 น. ตำรวจได้นำตัว พ.ต.อ. ธิติสรรค์ และ ร.ต.ท. ธรณินทร์ ไปศาลจังหวัดนครสวรรค์เพื่อขออำนาจฝากขังเป็นเวลา 12 วัน หรือตั้งแต่ 27 ส.ค.-7 ก.ย. เนื่องจากการสอบสวนยังไม่แล้วเสร็จ พร้อมคัดค้านกันประกันตัว โดยอนุญาตตามนั้น

ผู้กำกับโจ้ (สวมหมวกสีฟ้า) นั่งรถควบคุมผู้ต้องหาไป จ. นครสวรรค์

ที่มาของภาพ, Thai NEws Pix

คำบรรยายภาพ,

ผู้กำกับโจ้ (สวมหมวกสีฟ้า) นั่งรถควบคุมผู้ต้องหาไป จ. นครสวรรค์

คำถามที่ตามมาหลังการแถลงข่าว

ทันทีที่เสร็จสิ้นการแถลงข่าวในเวลาประมาณ 22.00 น. โลกโซเชียลก็เต็มไปด้วยเสียงวิจารณ์ การตั้งคำถามและการวิเคราะห์ถึงทิศทางคดี ตั้งแต่เรื่องการพันธนาการผู้ต้องหาที่ใช้เพียงวัสดุเป็นเส้นสีดำมัดข้อมือไว้หลวม ๆ การเปิดโอกาสให้ พ.ต.อ. ธิติสรรค์แก้ต่างและขอความเห็นใจต่อสาธารณะ การที่นายตำรวจที่ไปรับตัวไม่สามารถตอบได้ว่าใครเป็นคนมาส่งตัว พ.ต.อ. ธิติสรรค์ ไปจนถึงการที่ผู้สื่อข่าวถูกตัดบทเมื่อถามคำถามที่อยู่ในความสนใจของสังคม

นางอังคณา นีละไพจิตร อดีตกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติและนักปกป้องสิทธิมนุษยชนที่ต่อสู้เพื่อกำจัดการซ้อมทรมานและการอุ้มหายโดยเจ้าหน้าที่รัฐมาอย่างต่อเนื่อง เป็นคนหนึ่งที่ติดตามคดีนี้จนมาถึงการแถลงข่าวเมื่อคืนนี้ เธอให้สัมภาษณ์บีบีซีไทยถึงข้อสังเกตและคำถามที่เกิดขึ้นมากมายจากปฏิบัติการของตำรวจในคดี "ผู้กำกับโจ้" ดังนี้

ผู้ต้องหาที่เป็นตำรวจกับผู้ต้องหาที่เป็นประชาชน

นางอังคณากล่าวว่าตั้งแต่การจับกุมถึงการแถลงข่าวมีหลายอย่างที่แสดงให้เห็นว่ามีการเลือกปฏิบัติต่อผู้ต้องหาที่เป็นตำรวจกับผู้ต้องหาหรือผู้ถูกกล่าวหาที่เป็นประชาชน เช่น

  • การพันธนาการโดยใช้สายเคเบิลสีดำที่พันข้อมือไว้หลวม ๆ ด้านหน้า ต่างจากผู้ต้องหาทั่วไปที่มักจะถูกมัดมือไพล่หลังและใส่กุญแจมืออย่างแน่นหนา จะอ้างว่า พ.ต.อ. ธิติสรรค์ไม่มีพฤติการณ์หลบหนีก็ไม่ได้ เพราะข้อเท็จจริงคือเขาหลบหนีมาแล้วถึง 2 วัน
  • ก่อนแถลงข่าว พล.ต.อ. สุวัฒน์ แจ้งยอดสุข ผบ.ตร. แจ้งสิทธิของผู้ต้องหาให้ พ.ต.อ. ธิติสรรค์ฟังอย่างชัดเจนว่าเขามีสิทธิที่จะไม่พูดเพราะอาจถูกใช้เป็นหลักฐานในชั้นศาล ย้ำว่าเขามีทนายความที่ไว้วางใจอยู่ด้วย และถามความสมัครใจว่ายินดีตอบคำถามผู้สื่อข่าวหรือไม่ ต่างจากผู้ต้องหาอื่น ๆ ที่แม้ไม่เต็มใจจะแถลงข่าวแต่ตำรวจก็เปิดให้สื่อมวลชนซักถาม "การแจ้งสิทธิแบบนี้ไม่ค่อยเห็นในกรณีผู้ต้องหารที่เป็นคนธรรมดาคนทั่วไป" นางอังคณาตั้งข้อสังเกต
  • ในการแถลงข่าว พ.ต.อ. ธิติสรรค์ได้รับโอกาสในการแก้ต่างให้ตัวเองและขอความเห็นใจจากสังคม ซึ่งต่างจากผู้ต้องหาทั่วไป
นางอังคณา นีละไพจิตร

ที่มาของภาพ, Getty Images

คำบรรยายภาพ,

นางอังคณา นีละไพจิตร อดีตกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ ผู้เป็นภรรยาของนายสมชาย นีละไพจิตร ทนายความสิทธิมนุษยชนซึ่งถูกอุ้มหายเมื่อเดือน มี.ค. 2547

คำถามที่ตำรวจต้องตอบ

ในความเห็นของนางอังคณา คดีนี้มีประเด็นสำคัญที่ตำรวจต้องตอบสังคมให้ได้อยู่อย่างน้อย 2 ประเด็นคือ

ประเด็นแรก-จะเกิดอะไรขึ้นกับผู้ที่บันทึกและนำคลิปที่เป็นหลักฐานสำคัญของการทรมานผู้ต้องหามาเผยแพร่

"ขณะนี้เรายังไม่เห็นตำรวจออกมาขอบคุณหรือรับประกันความปลอดภัยของคนที่นำคลิปมาเผยแพร่ ซึ่งมีรายงานว่าเป็นตำรวจชั้นผู้น้อย ทั้งที่บุคคลนี้ถือว่ามีคุณูปการอย่างมากเพราะหากไม่มีคลิปนี้ ผู้เสียชีวิตคงจะกลายเป็นแค่ผู้ต้องสงสัยที่เสียชีวิตจากการเสพยาเกินขนาด แต่เมื่อนักข่าวถามถึงผู้ที่เผยแพร่คลิปในการแถลงข่าว รองฯ สุชาติ (พล.ต.อ. สุชาติ ธีระสวัสดิ์ รอง ผบ.ตร.) ก็ตัดบทขึ้นมาทันทีและมีท่าทีโกรธโดยไม่มีเหตุผล ประชาชนอยากได้ความมั่นใจว่าตำรวจที่เผยแพร่คลิปนี้จะได้รับความคุ้มครอง และครอบครัวเขาจะต้องไม่ถูกคุกคาม" อดีตกรรมการสิทธิฯ ให้ความเห็น

ประเด็นที่สอง-ใครคือผู้ที่พา พ.ต.อ. ธิติสรรค์มามอบตัวที่ สภ. เมืองแสนสุข จ.ชลบุรี

ในการแถลงข่าว พล.ต.ต. เอกรักษ์ ลิ้มสังกาศ รองผู้บัญชาการตำรวจภูธรภาค 6 ซึ่งเป็นคนที่ได้รับการติดต่อจาก พ.ต.อ. ธิติสรรค์ให้ไปรับเขาที่ สภ. เมืองแสนสุข ช่วงเย็นวันที่ 26 ส.ค. กล่าวว่าเมื่อไปถึงที่นัดหมาย เขายืนรออยู่ 15 นาที ก็เห็นรถยนต์สีขาวมาจอดและ พ.ต.อ. ธิติสรรค์ก็ลงมาจากรถ

"เขาเดินมาหาแล้วก็บอกว่า 'พี่ครับ ผมโจ้' ...พอหันมาอีกทีรถคันนั้นก็วิ่งไปแล้วก็เลยไม่ได้ดูเลขทะเบียน" พล.ต.ต. เอกรักษ์กล่าว

นางอังคณามองว่าสิ่งที่ รอง ผบช.ภ. 6 พูดนั้นเท่ากับเป็นการตัดตอนทำให้ไม่สามารถสาวไปถึงผู้ให้ความช่วยเหลือผู้ต้องหาในการหลบหนี

"ตำรวจระดับสูงที่ไปรับตัวผู้กำกับโจ้บอกว่ามีรถสีขาวมาส่ง แต่ไม่ทันมองว่าทะเบียนอะไร อันนี้คือการตัดตอนไปเลย ทำให้เราไม่รู้ว่าใครให้ความช่วยเหลือในการหลบหนีและหลบซ่อน ถ้าจะกันตัวเป็นพยานอะไรก็ต้องระบุให้ชัดเจน แต่ตำรวจระดับสูงไม่ควรพูดแบบนี้ เป็นไปได้ยังไงที่จะไม่ทันสังเกตทะเบียนรถ"

คดี "ผู้กำกับโจ้" เท่ากับเป็นการยืนยันว่าการซ้อมทรมานมีจริง

แม้ว่าคดีทรมานผู้ต้องหาจนเสียชีวิตที่ สภ. เมืองนครสวรรค์ จะยังต้องใช้เวลาอีกนานกว่าจะสิ้นสุดที่คำพิพากษาของศาล แต่นางอังคณามองว่า ณ จุดนี้ ก็สามารถบอกอะไรได้หลายอย่างเกี่ยวกับการละเมิดสิทธิมนุษยชนโดยเจ้าหน้าที่รัฐ เช่น การควบคุมตัวประชาชนตามอำเภอใจ และการทรมานระหว่างควบคุมตัว

นางอังคณาให้ความเห็นว่า ข้อเท็จจริงเบื้องต้นที่ปรากฏว่า นายจิระพงศ์ ผู้เสียชีวิตนั้นถูกควบคุมตัวโดยไม่มีบันทึกการจับกุมนั้นเท่ากับว่าเจ้าหน้าที่ตำรวจใช้อำนาจควบคุมบุคคลตามอำเภอใจ ซึ่งขัดหลักสิทธิมนุษยชน

เธออธิบายต่อว่า การทำบันทึกการจับกุมเป็นขั้นตอนสำคัญที่จะปกป้องทั้งผู้ถูกควบคุมตัวและเจ้าหน้าที่ตำรวจ การไม่มีบันทึกการจับกุมทำให้ผู้ที่ถูกควบคุมตัวเสี่ยงต่อการถูกละเมิดสิทธิหรือแม้แต่การทำให้สูญหาย

ภาพจากคลิปที่นายษิทรานำมาโพสต์บนเฟซบุ๊ก

ที่มาของภาพ, Facebook/ษิทรา เบี้ยบังเกิด

คำบรรยายภาพ,

ภาพจากคลิปที่นายษิทรา เบี้ยบังเกิด ทนายวาม นำมาโพสต์บนเฟซบุ๊กเมื่อวันที่ 24 ส.ค.

กรณี "ผู้กำกับโจ้" ยังเป็นเหตุการณ์ที่ยืนยันว่าการทรมานขณะถูกควบคุมตัวโดยเจ้าหน้าที่รัฐนั้นเกิดขึ้นจริง และเป็นการพิสูจน์ว่าคำพูดของประชาชนที่ตกเป็นผู้ต้องหา ผู้ถูกกล่าวหาหรือถูกควบคุมตัวหลายร้อยหลายพันคนที่เคยบอกว่าถูกเจ้าหน้าที่ซ้อมทรมานนั้นเป็นจริง

"กรณีนี้เป็นเหมือนจุดยอดของภูเขาน้ำแข็งที่โผล่ให้เราเห็น แต่คำถามก็คือมันมีอีกกี่ร้อยกี่พันคนที่โดนกระทำแบบนี้ บางคนรอดชีวิตหรือออกมาแล้วก็พูดอะไรไม่ได้ ร้องเรียนหรือฟ้องร้องอะไรไม่ได้ เพราะไม่มีหลักฐาน หรือมีบางคนตายไปหรือถูกทำให้เป็นคนสูญหายไปเลยอย่างเช่นกรณีของทนายสมชาย นีละไพจิตร"

"คนที่ถูกเจ้าหน้าที่ควบคุมตัวแบบนี้มักจะตกอยู่ในสภาพที่ต้องยอมจำนน เขาจะถูกจับมัด ใส่กุญแจมือ เอาถุงครอบหัว ทำอะไรก็แล้วแต่ ในสถานการณ์นั้น หลักนิติธรรมทั้งหลายหรือหลักรัฐธรรมนูญที่บอกว่าต้องสันนิษฐานไว้ก่อนว่าเป็นผู้บริสุทธิ์ จะปฏิบัติกับเขาต่อเขาเหมือนผู้กระทำผิดไม่ได้ หรือเขามีสิทธิไม่ให้การ หรือมีสิทธิพบทนายความ ฯลฯ มันไม่เกิดขึ้นเลย" นางอังคณากล่าว

เล็งโอนสำนวนให้กองปราบรับผิดชอบ

สองนายตำรวจใหญ่ ทั้ง พล.ต.อ. สุวัฒน์ ผบ.ตร. และ พล.ต.อ. สุชาติ รอง ผบ.ตร. ในฐานะหัวหน้าชุดสืบสวนสอบสวนคดีนี้ ออกมาระบุตรงกันว่าเตรียมโอนสำนวนมาให้ส่วนกลางทำคดีนี้ โดย ผบ.ตร. กล่าวว่าจะให้กองบังคับการปราบปรามเป็นผู้รับผิดชอบ เนื่องจากที่ผ่านมากองปราบได้เข้าร่วมปฏิบัติการกับกองบัญชาการตำรวจภูธรภาค 6 และ จ.นครสวรรค์ มาโดยตลอด จึงมีความเข้าใจ และมีความคล่องตัวในการขยายผลไปถึงผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง

ขณะที่ พล.ต.อ. สุชาติกล่าวว่า เพื่อให้เกิดความยุติธรรม และไม่ให้ประชาชนเคลือบแคลงสงสัย อีกสักระยะหนึ่งก็จะต้องโอนสำนวนไปที่ส่วนกลาง แต่การดำเนินคดีหลังมีการแจ้งข้อกล่าวหาตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 157 ก็ต้องส่งสำนวนไปศาลประพฤติมิชอบและทุจริตกลางด้วย

ผบ.ตร.ในงานแถลงข่าว

ที่มาของภาพ, Thai News Pix

คำบรรยายภาพ,

พล.ต.อ. สุชาติ รอง ผบ.ตร. (ซ้ายสุด) ร่วมโต๊ะแถลงข่าวกับ พล.ต.อ. สุวัฒน์ ผบ.ตร. ที่กองบังคับการปราบปราม

ในระหว่างตอบข้อซักถามของสื่อมวลชน พล.ต.อ. สุชาติ ซึ่งได้รับมอบหมายจาก ตร. ให้เป็นผู้ให้ข่าวแต่เพียงผู้เดียว ถูกถามหารายละเอียดเพิ่มเติมหลังสาธารณชนมีโอกาสฟังคำให้การผ่านสื่อมวลชนของผู้กำกับโจ้ โดยสรุปประเด็นสำคัญได้ ดังนี้

  • ผกก.โจ้ อ้างว่าไม่เคยเรียกรับเงินล้าน: ไม่ทราบว่าที่สื่อเอามาเสนอมีพยานให้ 1 ล้าน พยานปากไหน แต่ว่าในทางสอบสวนยังไม่พบ "ในคลิปท่านได้ยินคำพูดนี้หรือเปล่าล่ะ ได้ยินไหม ถ้าไม่ได้ยินท่านอย่า รับฟังเหตุผล ต้องยึดถือหลักด้วยว่าข้อเท็จจริงมันปรากฏหรือไม่ อย่าฟังจากการให้ความคิดเห็นของคนทั่วไป" ทั้งนี้เมื่อตรวจสอบแล้วยังไม่มีหลักฐานที่บ่งชี้ได้ว่ามีการพูดเรียกรับผลประโยชน์ รวมถึงการสอบพยานก็ยังไม่พบประเด็นนี้ สิ่งที่ตรวจสอบในคลิป ก็ไม่แตกต่างจากที่มีการเผยแพร่ในโลกออนไลน์ แต่ก็ไม่ได้หยุดนิ่งที่จะขยายผล เพราะเป็นประเด็นที่ค้างคาใจอยู่ แต่ในข้อเท็จจริง จะไปกล่าวหาหรือยัดเยียดข้อกล่าวหาไม่ได้
  • ผกก.โจ้ อ้างว่าลูกน้องห้ามแล้ว และขอรับผิดคนเดียว: จากการตรวจสอบในคลิป เสียงช่วงดังกล่าวก็ยังไม่ชัดเจน แต่ก็ไม่ได้หมายความว่าการห้ามจะช่วยบรรเทาโทษได้
  • ผกก.โจ้ อ้างว่าไม่ได้ตั้งใจทำให้เสียชีวิต: เคยมีคำพิพากษาศาลฎีกาในลักษณะเดียวกันว่าห้ามนำถุงมาครอบศีรษะ ซึ่งพฤติการณ์ดังกล่าวเป็นการกระทำที่เล็งเห็นผล
  • ผกก.โจ้ ยอมรับว่าทรมานผู้ต้องหาจริง แต่พลั้งมือ ตำรวจปราบปรามยาเสพติดทำเช่นนี้ตลอดหรือไม่: อย่าเอาพฤติกรรมของคนเดียวไปยึดถือเป็นพฤติการณ์การกระทำของตำรวจทั้งประเทศ มันไม่เป็นธรรม อันนี้ทุกท่านต้องใช้ดุลพินิจของสื่อและประชาชนแต่ละคนให้ความเป็นธรรมด้วย

ที่มา: บีบีซีไทยสรุปจากการรายงานข่าวของข่าวสด, ไทยพีบีเอส, ช่อง 8, ช่อง 3

รอง ผบ.ตร. ยังกล่าวด้วยว่า ตำรวจมีข้อมูลรถทุกคันที่ปรากฏเข้ามาเกี่ยวข้องในคดี ขณะนี้ทราบข้อมูลแล้ว อยู่ระหว่างติดตามเพื่อสอบสวนขยายผลว่าเกี่ยวข้องอย่างไร และเข้าข่ายช่วยเหลือผู้ต้องหาหรือไม่ พร้อมขอให้ประชาชนเชื่อมั่นในกระบวนการของเจ้าหน้าที่ตำรวจ

"ไม่มีเหตุอะไรจะให้เบา อย่างน้อยจากคลิป โอกาสจะเบาลงไม่มีอยู่แล้ว เพราะมันฟ้องด้วยภาพ และภรรยาของผู้ตายก็ให้ข้อมูลเป็นประโยชน์ต่อรูปคดี" รอง ผบ.ตร. กล่าวหลังผู้สื่อข่าวตั้งคำถามว่าดูเหมือน ตร. พยายามจะทำให้คดีเบาลง

นอกจากการเค้นสอบปากคำ 7 นายตำรวจที่ตกเป็นผู้ต้องหาในคดีนี้ ยังมีประเด็นข้างเคียงเกิดขึ้นอย่างต่อเนื่อง เมื่อคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (ป.ป.ช.) ได้มอบหมายให้สำนักตรวจทรัพย์สินของสำนักงาน ป.ป.ช. ตรวจสอบบัญชีทรัพย์สินของผู้กำกับโจ้ว่าเข้าข่ายร่ำรวยผิดปกติหรือไม่ หลังปรากฏเป็นข่าวว่ามีทรัพย์สินมูลค่าหลายร้อยล้านบาท