ใครคือคนต่อไป? บทวิเคราะห์พลวัตรการสืบราชสันตติวงศ์ของราชวงศ์ไทย (ตอนที่ 1)

Andrew MacGregor Marshall@zenjournalist

·

4h

ใครคือคนต่อไป? บทวิเคราะห์พลวัตรการสืบราชสันตติวงศ์ของราชวงศ์ไทย #ข่าวลือ

 

ใครคือคนต่อไป? บทวิเคราะห์พลวัตรการสืบราชสันตติวงศ์ของราชวงศ์ไทย

อาจเป็นครั้งแรกในประวัติศาสตร์ไทยที่จะมีกษัตริย์เป็นผู้หญิง แต่ไม่ว่าบัลลังก์จะตกเป็นของใคร อำนาจของวังก็กำลังถดถอยลงจนยากที่จะกอบกู้คืนมา

secretsiam.news

ใครคือคนต่อไป? บทวิเคราะห์พลวัตรการสืบราชสันตติวงศ์ของราชวงศ์ไทย

อาจเป็นครั้งแรกในประวัติศาสตร์ไทยที่จะมีกษัตริย์เป็นผู้หญิง แต่ไม่ว่าบัลลังก์จะตกเป็นของใคร อำนาจของวังก็กำลังถดถอยลงจนยากที่จะกอบกู้คืนมา

Andrew MacGregor Marshall Mar 9

สวัสดีครับผู้อ่านทุกท่าน ขอแนะนำจดหมายข่าว Secret Siam ฉบับภาษาไทย ผมเผยแพร่จดหมายข่าวอย่างน้อยสัปดาห์ละสองครั้ง ซึ่งจะเป็นอีเมลส่งตรงถึงกล่องจดหมายของคุณเมื่อคุณลงทะเบียนเป็นสมาชิกตรงนี้

ผมกำลังหาวิธีให้ทุกคนสามารถเข้าถึงและอ่านบทความนี้ได้ฟรี แต่หากคุณพอมีกำลังทรัพย์ กรุณาจ่ายเงินสมัครสมาชิกเพียงเดือนละ 150 บาท หรือถูกกว่านั้นหากจ่ายแบบรายปี เงินสนับสนุนของคุณจะเป็นค่าจ้างแปลบทความที่ผมเขียนเป็นภาษาไทย ขอบคุณมากครับ!

เมียสี่ ลูกสาวสอง ลูกชายห้า และสนมเอกหนึ่ง

เหตุเพราะวชิราลงกรณ์มีชีวิตรักที่แสนสับสนอลเวงซึ่งทำให้มีตัวเลือกจำนวนมาก จึงเป็นสิ่งที่คาดเดาได้ยากว่าใครจะขึ้นครองราชย์ต่อจากเขา หากเราจะวิเคราะห์พลวัตรการสืบราชสันตติวงศ์ของราชวงศ์ไทย เราจำเป็นต้องย้อนไปดูประวัติการสมรสของกษัตริย์องค์นี้

ในช่วงปี พ.ศ. 2515 - 2519 ที่วชิราลงกรณ์ศึกษาอยู่ที่โรงเรียนนายร้อยดันทรูน ประเทศออสเตรเลีย เขาชอบพออยู่กับ ลักษสุภา กฤษดากร ลูกสาวของฑูตไทยประจำสถานฑูตออสเตรเลีย ณ ขณะนั้น ความสัมพันธ์ครั้งนี้ก่อให้เกิดความกังวลในราชวงศ์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งกับราชินีสิริกิติ์ แม่ผู้ไม่ต้องการได้หญิงสามัญชนมาเป็นลูกสะใภ้

สิริกิติ์หมายมั่นว่าราชสกุลกิติยากรของเธอจะต้องครองอำนาจในราชวงศ์ไทยในอนาคต เธอยืนยันว่าลูกชายจะต้องสมรสกับลูกพี่ลูกน้องของตัวเอง นั่นคือ โสมสวลี กิติยากร ซึ่งมีศักดิ์เป็นหลานของสิริกิติ์ ความขัดแย้งในเรื่องนี้ทำให้เกิดความแตกแยกภายในวังซึ่งอยู่ในช่วงเดียวกันกับเหตุการณ์ความขัดแย้งทางการเมือง พ.ศ. 2519 ในขณะนั้นราชวงศ์ไทยกลัวถูกล้มล้างเหมือนในลาวและกัมพูชา ดังนั้นวังจึงหันไปจับมือกับกองทัพและกลุ่มชาตินิยมฝ่ายขวากวาดล้างขบวนการประชาธิปไตยที่กำลังมีบทบาทมากขึ้นในสังคมไทย ซึ่งนำไปสู่การสังหารหมู่ผู้ประท้วงนักเรียนนักศึกษาที่มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ในเช้าวันที่ 6 ตุลาคม ปีนั้น

วชิราลงกรณ์เดินทางกลับไทยไม่กี่วันก่อนเหตุการณ์การสังหารหมู่ในเดือนธันวาคมพ.ศ. 2519 หนังสือพิมพ์ประกาศข่าวงานหมั้นของเขากับโสมสวลีและเข้าพิธีสมรสกันในวันเมษาหน้าโง่ (April Fool’s Day) พ.ศ. 2520 ที่กรุงเทพฯเขาอายุ 24 และเธออายุ 19 ปี

ในหนังสือ The King Never Smiles พอลแฮนด์ลีย์อธิบายว่าเหตุผลที่สิริกิติ์ต้องการให้ลูกชายแต่งงานกับโสมสวลีเป็นเพราะ

โสมสวลีเป็นตัวแทนของความทะเยอทะยานอยากเป็นใหญ่ในราชวงศ์ของทั้งราชสกุลกิติยากร และสนิทวงศ์ในฝั่งแม่ของสิริกิติ์ รวมถึงเหล่าทายาทของรัชกาลที่ 5 สายเจ้าชายยุคลซึ่งเป็นราชสกุลลำดับสามที่เสี่ยงต่อการตกชั้น แม่ของโสมสวลีคือหม่อมหลวงพันธุ์สวลี ยุคล ซึ่งเป็นลูกของหญิงตระกูลสนิทวงศ์ โสมสวลีจึงเป็นตัวเชื่อมทางสายเลือดระหว่างสามราชสกุลที่เกือบไร้ที่ติ

แต่ความสัมพันธ์นี้กลับเต็มไปด้วยปัญหามากมายตั้งแต่เริ่ม ซึ่งเกิดจากความคลั่งสายเลือดบริสุทธิ์ของสถาบันกษัตริย์ไทยที่เชื่อว่าผู้ที่เกิดจากสายเลือดบริสุทธิ์จะมีอำนาจบารมีเหนือกว่าผู้อื่น ทำให้มีการแต่งงานภายในครอบครัวเดียวกันจากรุ่นสู่รุ่นมาเป็นระยะเวลานาน โสมสวลีเป็นลูกพี่ลูกน้องของวชิราลงกรณ์ทางฝั่งตระกูลของสิริกิติ์และเป็นญาติห่างๆของฝั่งตระกูลภูมิพลด้วย แฮนด์ลีย์กล่าวว่า

ในทางพันธุกรรม โสมสวลีคือหายนะ ในราชวงศ์ที่เชื่อมโยงกันด้วยการแต่งงานภายในครอบครัว กษัตริย์และราชินีเป็นญาติใกล้ชิดสายตรงจากทายาทของรัชกาลที่ 5 ดังนั้นโสมสวลีจึงมีสายเลือดเดียวกับเจ้าฟ้าชาย

นอกจากนั้น วชิราลงกรณ์ไม่เคยมีใจให้โสมสวลี เขามองว่าเธอแสนจะธรรมดา น่าเบื่อ และไม่ประสีประสา เขาแต่งกับเธอเพื่อจะเอาใจแม่จอมบงการเท่านั้น หลังจากแต่งงานกัน ทั้งสองเดินทางไปทั่วประเทศซึ่งเป็นความพยายามเรียกความนิยมให้แก่สถาบันกษัตริย์หลังเหตุการณ์สังหารหมู่ 6 ตุลา แต่ไม่นานชีวิตสมรสของทั้งคู่ก็พังลง กษัตริย์ได้สร้างชื่อเสียงในฐานะเสือผู้หญิงและนักปาร์ตี้กับเหล่าผู้มีอิทธิพลและมหาเศรษฐีฉ้อโกง ต่อมาไม่นานเขาตกหลุมรักหัวปักหัวปำกับนักแสดงสาวดาวรุ่ง “เบ๊นซ์” ยุวธิดา พลประเสริฐ ในช่วงปี พ.ศ. 2521 โสมสวลีกำลังตั้งครรภ์ แต่หลังจากนั้นไม่นาน วชิราลงกรณ์ก็ทิ้งเธอไปอยู่กับยุวธิดาในวังอีกแห่งหนึ่ง

โสมสวลีให้กำเนิดลูกคนแรกของวชิราลงกรณ์ในวันที่ 7 ธันวาคม พ.ศ. 2521 เป็นลูกสาวชื่อ พัชรกิตติยาภา ซึ่งถือเป็นข่าวร้ายสำหรับราชวงศ์ที่ต้องการลูกชายมากกว่า ในวันที่ 29 สิงหาคม พ.ศ. 2522 วชิราลงกรณ์ได้ลูกชายคนแรก จุฑาวัชร แต่แม่คือยุวธิดา แฮนด์ลีย์กล่าวว่า

สำหรับสิริกิติ์ นี่คือหายนะ เด็กชายคนนี้สั่นคลอนแผนการสร้างความเป็นใหญ่ในราชวงศ์ของครอบครัวเธอ ยกเว้นว่าโสมสวลีจะให้กำเนิดลูกชายซึ่งจะมีศักดิ์เป็นมกุฎราชกุมาร

แต่ความหวังที่โสมสวลีจะมีลูกเพิ่มกับวชิราลงกรณ์นั้นแสนริบหรี่ เพราะในขณะนั้นเขาขลุกอยู่แต่กับยุวธิดา เวลาผ่านไปสิบกว่าปี ทั้งคู่มีทายาทเพิ่มอีก 4 คน เป็นลูกชาย 3 คน และลูกสาว 1 คน

สิริกิติ์เริ่มวิพากษ์วิจารณ์พฤติกรรมของลูกชายอย่างเปิดเผยกับสื่อต่างประเทศ ในงานแถลงข่าวในรัฐเท็กซัสปี พ.ศ. 2524 เธอให้สัมภาษณ์กับสื่อว่า

ลูกชายมกุฎราชกุมารของฉันออกจะเป็นคนเจ้าชู้แบบดอน ฮวน เขาเป็นนักเรียนที่ดี เป็นเด็กดี แต่ผู้หญิงมากมายชื่นชอบเขาและเขาก็ชอบผู้หญิงอย่างมาก... หากคนไทยไม่ยอมรับตัวเขาในแง่นี้ เขาจะต้องปรับปรุงตัวหรือสละฐานันดรศักดิ์

ภูมิพลเองก็กังวลกับพฤติกรรมของลูกชายแต่ก็พยายามจะควบคุมเขา ราชสกุลบางกลุ่มที่สนับสนุนโสมสวลีเริ่มแผนการทำลายชื่อเสียงวชิราลงกรณ์ด้วยการเผยแพร่ใบปลิวลับแฉพฤติกรรมของเขา เหตุการณ์นี้ถูกบันทึกไว้ในรายงานของซีไอเอในปี  พ.ศ. 2531 อย่างไรก็ตามสายลับอเมริกันพลาดที่ระบุว่านี่เป็นฝีมือของกลุ่มล้มเจ้า เพราะแท้จริงแล้วมันเป็นความแตกแยกที่เกิดขึ้นภายในราชวงศ์เอง

ในที่สุดภูมิพลและสิริกิติ์จำต้องยอมให้ลูกชายหย่าขาดจากโสมสวลีอย่างเป็นทางการในปี พ.ศ. 2536 มีการเผยแพร่ใบปลิวลับอีกครั้งจากฝีมือของสมาชิกราชวงศ์ฝั่งตรงข้ามเพื่อมุ่งทำลายชื่อเสียงของวชิราลงกรณ์และยุวธิดา มีข้อความว่า

วชิราลงกรณ์สมรสกับยุวธิดาแบบเงียบๆในเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ. 2537 ความสัมพันธ์ของทั้งสองได้รับการประกาศอย่างเป็นทางการในงานวันเกิดปีที่ 42 ของเขาในวันที่ 28 กรกฎาคม เขาปรากฎตัวต่อสาธารณะทำบุญปล่อยนกปล่อยปลาพร้อมกับภรรยาใหม่และลูกทั้ง 5 คน

แต่ในขณะนั้น ชีวิตคู่ของวชิราลงกรณ์กับยุวธิดาอยู่ในความตึงเครียด ด้วยความที่เขาเป็นเสือผู้หญิงที่ไม่เคยถอดเขี้ยวเล็บและหวังว่าเมียจะก้มหน้ายอมรับพฤติกรรมนี้ ทั้งสองทะเลาะเบาะแว้งกันบ่อยครั้งและสถานการณ์เลวร้ายมากขึ้นหลังจากที่วชิราลงกรณ์ตกหลุมรักนางบำเรอคนใหม่ ศรีรัศมิ์ สุวะดี สาวนั่งดริ๊งประจำธนบุรีคาเฟ่ที่เข้ามาอยู่ในฮาเร็มของเขาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2536 ในฐานะ “นางสนองพระโอษฐ์” หลังจากวชิราลงกรณ์ย้ายศรีรัศมิ์เข้าไปในวัง ยุวธิดาก็หมดความอดทนและออกจากวัง 

จนกระทั่ง พ.ศ. 2539 วชิราลงกรณ์ตัดสินใจแยกทางกับยุวธิดาและแต่งตั้งให้ศรีรัศมิ์เป็นสนมเอก ราชินีสิริกิติ์เห็นว่านี่เป็นโอกาสที่จะไล่ยุวธิดากับเหล่าลูกชายให้พ้นไปจากวังหลวงซึ่งจะทำให้พัชรกิตติยาภา ลูกสาวของโสมสวลี ได้ครองตำแหน่งรัชทายาทในการสืบราชสมบัติของราชวงศ์จักรีอีกครั้ง วชิราลงกรณ์ได้รับคำสั่งจากพ่อแม่ว่าเขาสามารถเลิกกับยุวธิดาได้แต่ต้องเนรเทศลูกชายทั้ง 4 คนของเธอไปด้วย

ในวันที่ 13 พฤษภาคม พ.ศ. 2539 วชิราลงกรณ์ส่งข้อความถึงผู้อำนวยการโรงเรียนประจำเฮิร์สท์ลอดจ์ (Hurst Lodge School) ประเทศอังกฤษที่บุษย์น้ำเพชร (ปัจจุบันรู้จักกันในชื่อ สิริวัณณวรี) ลูกสาวของเขาเรียนอยู่ เพื่อบอกความประสงค์ว่าเขาต้องการนำเธอกลับประเทศไทยทันทีด้วยเหตุผลด้านสุขภาพ เขาบินไปรับลูกสาวที่ลอนดอนแต่ไม่ไปพบกับเหล่าลูกชายที่เรียนโรงเรียนประจำในอังกฤษเช่นกัน

วชิราลงกรณ์และบุษย์น้ำเพชรเดินทางถึงกรุงเทพฯในวันที่ 26 พฤษภาคม สองวันต่อมาวชิราลงกรณ์ประกาศเนรเทศยุวธิดาออกจากประเทศไทยอย่างเป็นทางการ มีการแจกแผ่นพับไปทั่วกรุงเทพฯ และติดประกาศบนรั้ววัง เนื้อหาในแผ่นพับกล่าวโทษยุวธิดาว่าคบชู้กับลูกน้องของวชิราลงกรณ์และทำร้ายบุษย์น้ำเพชร แฮนด์ลีย์กล่าวว่ายังมีการเผยแพร่ภาพเปลือยของยุวธิดา “ในรูปของแผ่นดิสก์และส่งไปยังสถานฑูตและหนังสือพิมพ์ รวมถึงถูกเผยแพร่ในอินเตอร์เน็ตด้วย”

หลังจากนั้นไม่นาน ทุกอย่างก็ชัดเจนว่าวชิราลงกรณ์เนรเทศทั้งยุวธิดาและเหล่าลูกชายของเธอ ในเดือนมกราคม พ.ศ. 2540 เขาส่งข้อความถึงผู้อำนวยการโรงเรียนในอังกฤษว่าลูกชายทั้งสี่ถูกถอดฐานันดรศักดิ์และยึดหนังสือเดินทางฑูต แต่ยืนยันว่าจะยังจ่ายค่าเล่าเรียนให้พวกเขาอยู่ ภาพจดหมายด้านล่างคือฉบับที่ส่งถึงนิโคลัส บอมฟอร์ด ผู้อำนวยการโรงเรียนฮาร์โรวที่จุฑาวัชรและวัชรเรศร ลูกชายคนโตและคนรองเรียนอยู่

 

ในเดือนกุมภาพันธ์ วชิราลงกรณ์ตัดสินใจหยุดจ่ายค่าเล่าเรียนให้พวกเขาตามที่เขาอธิบายในจดหมายอีกฉบับหนึ่งที่ส่งถึงบอมฟอร์ด จดหมายในลักษณะเดียวกันส่งถึงผู้อำนวยการโรงเรียนแพงบอร์นและโรงเรียนซันนิงเดลที่จักรีวัชรและวัชรวีร์เรียนอยู่ ตามลำดับ

ในที่สุดโรงเรียนฮาร์โรวต้องติดต่อไปยังสถานฑูตไทยเพื่อขอให้จ่ายค่าเล่าเรียนที่ค้างไว้จนเกินกำหนด ซึ่งต่อมายุวธิดาได้จ่ายไป 9,200 ปอนด์และหลังจากนั้นวชิราลงกรณ์ก็ส่งเงิน 10,141.04 ปอนด์ให้สถานฑูตเพื่อจ่ายส่วนที่เหลือ

หลังจากนั้นยุวธิดาและลูกชายทั้งสี่ย้ายไปตั้งรกรากในรัฐฟลอริดาในจดหมายเปิดผนึกฉบับหนึ่งลงวันที่ในเดือนกุมภาพันธ์พ.ศ. 2541 เล่าเรื่องซุบซิบนินทาและเรื่องราวจากฝั่งของลูกชายพวกเขาเล่าว่าวชิราลงกรณ์ไม่เคยปฏิบัติต่อยุวธิดาในฐานะเมียและขับไล่เธอออกจากวังเป็นป

ระจำเมื่อมีนางบำเรอคนใหม่เข้ามา รวมถึงเล่าว่าในตอนที่เขาแอบเดินทางไปนำตัวบุษย์น้ำเพชรกลับไปอยู่กับตัวเอง วชิราลงกรณ์พูดกับยุวธิดาว่า “ลูกชาย...ไม่จำเป็นสำหรับเขาอีกแล้ว” ลูกชายทั้งสี่กล่าวว่าวชิราลงกรณ์ “พยายามลบพวกเราออกจากความทรงจำของผู้คนที่รู้จักพวกเรา”

การที่วชิราลงกรณ์มีพฤติกรรมตามอาฆาตและทอดทิ้งครอบครัวเป็นเพราะเขาต้องการไฟเขียวจากแม่เพื่อทิ้งยุวธิดา เขาจึงต้องตัดความสัมพันธ์กับเหล่าลูกชายของเธอด้วย

เมื่อเวลาผ่านไประยะหนึ่ง ดูเหมือนว่าแผนการของสิริกิติ์ได้บรรลุแล้ว พัชรกิตติยาภาได้รับตำแหน่งผู้สืบราชบัลลังก์กลับคืนมา และดูเหมือนกับว่าวชิราลงกรณ์ไม่น่าจะมีทายาทได้อีกเพราะในช่วงปลายทศวรรษ 1990 เขาติดเชื้อเอชไอวี

แต่ศรีรัศมิ์อยากมีลูกเพื่อรักษาตำแหน่งในวังไว้และวชิราลงกรณ์ก็เห็นด้วย ทั้งคู่จึงหันไปพึ่งเทคนิคไอวีเอฟ (IVF) และ “การปั่นล้างสเปิร์ม” เพื่อป้องกันการแพร่เชื้อไวรัสไปสู่ลูก ในวันที่ 29 เมษายน พ.ศ. 2548 เด็กชายทีปังกรรัศมีโชติก็ถือกำเนิดขึ้น ราชวงศ์จักรีได้มีองค์ชายรัชทายาทอีกครั้ง

เหตุการณ์ดังกล่าวจุดไฟความขัดแย้งเรื่องการแย่งราชบังลังก์ภายในวังขึ้นมาอีกครั้ง มีความพยายามทำลายชื่อเสียงของศรีรัศมิ์ ในปี พ.ศ. 2550 มีการปล่อยวิดีโอฉาวเป็นภาพศรีรัศมิ์เปลือยกายในงานวันเกิดครบรอบ 30 ปีในวังที่นนทบุรีต่อหน้าขุนนางธารกำนัลในขณะที่มกุฎราชกุมารกำลังสูบไปป์อย่างมีความสุข บันทึกลับทางการฑูตสหรัฐฯระบุว่า “ชื่อเสียงของมกุฎราชกุมารกำลังเสื่อมถอยลงและคาดว่าจะเสียหายเพิ่มมากขึ้น ส่วนหนึ่งเป็นเพราะภาพวิดีโออื้อฉาวของมกุฎราชกุมารและสนมเอกที่ถูกเผยแพร่ทางออนไลน์และดีวีดี ซึ่งเราสามารถสรุปได้ว่าคลื่นใต้น้ำครั้งนี้สร้างผลกระทบใหญ่หลวงต่อมกุฎราชกุมาร” ในเดือนกรกฎาคม ในขณะที่วชิราลงกรณ์และศรีรัศมิ์อยู่ในยุโรป มีการปล่อยข่าวเท็จจากแหล่งข่าววงในว่าวชิราลงกรณ์สวรรคตด้วยโรคเอดส์แล้ว

ในขณะเดียวกันวชิราลงกรณ์ก็เริ่มเบื่อศรีรัศมิ์ และมีคนโปรดคนใหม่คือ สุทิดา ติดใจ ลูกเรือของการบินไทยที่เขาพบในเที่ยวบินพิเศษมหากุศลที่เขาเป็นคนขับในวันที่ 5 มกราคม พ.ศ. 2550 ในปีเดียวกันหลังจากนั้น เขาย้ายไปอยู่เยอรมนีเพื่ออยู่กับสุทิดาในมิวนิค และจะกลับมาไทยเป็นครั้งคราวเพื่อประกอบพระราชกรณียกิจ

บันทึกลับทางการฑูตสหรัฐฯฉบับหนึ่งระบุว่าในที่สุดราชินีสิริกิติ์ก็ตัดหางปล่อยวัดลูกชายของเธอตั้งแต่ปี พ.ศ. 2550 หลังจากพยายาม “โปรโมทความสนใจของมกุฎราชกุมารวชิราลงกรณ์และถูกมองว่าเป็นผู้หนุนหลังรายใหญ่ในช่วงที่เขาเผชิญกับกระแสการคัดค้านจากสาธารณะ” รายงานยังระบุอีกว่า “ความสัมพันธ์แม่ลูกเปลี่ยนไปทันทีในปี 2550” และในเดือนมีนาคม พ.ศ. 2551 “พระราชินีกับมกุฎราชกุมารมีปากเสียงกันในโรงพยาบาลระหว่างที่พระราชินีเข้ารับการรักษาตัว มกุฎราชกุมารด่าทอแม่ต่อหน้าเหล่านางใน” สิริกิติ์เริ่มละทิ้งโลกความเป็นจริงและเชื่อในการกลับชาติมาเกิดว่าในสมัยอยุธยาเธอคือพระนางศรีสุริโยทัยที่เสียสละชีวิตปลอมตัวขี่ช้างออกไปรบกับทหารพม่าเพื่อรักษาเอกราชให้สยามในสงครามไทยรบพม่า พ.ศ. 2091 สิริกิติ์ตั้งใจจะปกป้องราชบังลังก์ในฐานะผู้สำเร็จราชการแทนหลังภูมิพลสวรรคต แทนที่จะให้ลูกชายขึ้นครองราชย์และเริ่มเข้ามาแทรกแซงการเมืองอย่างเต็มตัวโดยสนับสนุนขบวนการรอยัลลิสต์ที่ต่อสู้กับทักษิณ ชินวัตร

แต่ในเดือนกรกฎาคม พ.ศ. 2555 สิริกิติ์ล้มขณะที่เดินอยู่ในโรงพยาบาลศิริราชในกรุงเทพฯ เธอป่วยหนักด้วยโรคเส้นเลือดในสมองและไม่สามารถช่วยเหลือตัวเองได้นับจากนั้น ผู้หญิงที่คอยบงการชีวิตวชิราลงกรณ์มากกว่าใครและวางแผนการสืบราชสันตติวงศ์เพื่อให้สายตระกูลของเธอได้เป็นใหญ่ได้สูญสิ้นอำนาจและบทบาทในอนาคตของราชวงศ์

ในตอนนั้น ความผิดปกติของทีปังกรก็เริ่มชัดเจนมากขึ้น บันทึกลับทางการฑูตสหรัฐฯฉบับหนึ่งในปี พ.ศ. 2550 ระบุถึง “ข่าวลือเรื่องภาวะออทิซึ่ม” และบันทึกลับที่รั่วไหลออกมาอีกฉบับหนึ่งในปี พ.ศ. 2552 ระบุว่าเด็กชาย “มีภาวะพัฒนาการทางร่างกายและจิตใจช้าผิดปกติและมีรายงานว่ามีอาการชักเป็นประจำ” เวลาผ่านไปหลายปี ความผิดปกติด้านพัฒนาการและความสามารถทางการคิดของทีปังกรก็ยิ่งชัดเจนมากขึ้น ซึ่งคาดว่าน่าจะเป็นภาวะออทิซึ่มแต่ก็ยังไม่มีการยืนยันอย่างเป็นทางการ

ปลายปี พ.ศ. 2557 ในขณะที่ภูมิพลเริ่มช่วยเหลือตัวเองไม่ได้อีกคน วชิราลงกรณ์ตัดสินใจหย่ากับศรีรัศมิ์ที่ถูกทิ้งไปก่อนหน้านี้แล้วหลายปี เธอถูกถอดฐานันดรศักดิ์ ถูกเนรเทศและคุมขังอยู่ในบ้านพักในจังหวัดราชบุรี ญาติสนิทส่วนใหญ่ของเธอถูกส่งเข้าคุก แต่ไม่เหมือนกับกรณีของลูกชายทั้งสี่ของยุวธิดา ทีปังกรไม่ได้ถูกขับออกจากราชวงศ์ เด็กชายถูกจับแยกจากแม่และส่งไปโรงเรียนสำหรับเด็กพิเศษในเมืองเกเร็ทสรีดที่อยู่นอกมิวนิค

หลังภูมิพลสวรรคตและวชิราลงกรณ์ได้ขึ้นครองราชย์ในปี พ.ศ. 2559 ทหาร ตำรวจ และข้าราชบริพารในหน่วยงานภายในของเขาต่างก็ติดเข็มกลัดรูปทีปังกร เข็มกลัดนี้เป็นรางวัลที่วชิราลงกรณ์มอบให้ข้ารับใช้ที่ภักดีต่อเขาและถูกตีความว่าเป็นสัญญาณที่สื่อว่าทีปังกรคือผู้ที่ได้รับเลือกให้ขึ้นครองราชย์เป็นคนต่อไป

แต่จนถึงปัจจุบันก็ยังไม่มีการยืนยันอย่างเป็นทางการว่าใครจะขึ้นเป็นรัชกาลที่ 11 ไม่ว่าจะเป็นทีปังกรหรือแคนดิเดตคนอื่น วชิราลงกรณ์ยังไม่ประกาศผู้สืบทอดราชสมบัติ คำถามนี้ยังคงไม่มีคำตอบ

---

กฎหมายไม่สร้างความกระจ่าง

กฎเกณฑ์และราชประเพณีเกี่ยวกับการสืบราชสันตติวงศ์ของราชวงศ์ไทยนั้นมีอยู่มากมาย แต่ไม่มีกฎใดเป็นหลัก ซึ่งหมายความว่าไม่มีกฎที่ตายตัว ในหนังสือ Siamese State Ceremonies ตีพิมพ์ในปีพ.ศ. 2474 เอช จี ควอริช เวลส์ นักวิชาการอังกฤษระบุว่าแม้ว่าการสืบราชสันตติวงศ์ ไทยจะเป็นเพียงทฤษฎีที่ถูกร่างขึ้นตามกฎมณเฑียรบาลว่าด้วยการสืบราชสันตติวงศ์ในสมัยอยุธยาเมื่อ 600 กว่าปีก่อน แต่ในทางปฏิบัติไม่มีใครทำตามกฎอย่างเคร่งครัดและการแก่งแย่งชิงดีเพื่อสืบราชสันตติวงศ์นั้นเป็นเรื่องที่เกิดขึ้นปกติในประวัติศาสตร์ไทย

ไม่ว่ากฎมณเฑียรบาลจะระบุไว้อย่างไร กษัตริย์เป็นผู้มีอำนาจสูงสุดในการประกาศว่าใครจะเป็นผู้สืบราชสันตติวงศ์ หากตัวเลือกรัชทายาทไม่ตรงกับกฎ กษัตริย์ก็สามารถเปลี่ยนกฎได้เพื่อให้เป็นไปตามความประสงค์

ในปี พ.ศ. 2467 หนึ่งปีก่อนสวรรคต กษัตริย์วชิราวุธ หรือ รัชกาลที่ 6 ประกาศแก้ไขกฎมณเฑียรบาลเกี่ยวกับการสืบราชสันตติวงศ์ กฎมณเฑียรบาลว่าด้วยการสืบราชสันตติวงศ์ พระพุทธศักราช 2467 เขียนขึ้นโดยวชิราวุธเป็นหลักเพื่อกีดกันไม่ให้น้องชายต่างมารดา เจ้าฟ้าบริพัตร ที่วชิราวุธเกลียดมีสิทธิ์ขึ้นครองราชย์ และเปิดโอกาสให้น้องชายร่วมมารดามีสิทธิ์อย่างเต็มที่ในการขึ้นครองราชย์แทน การแก้ไขเจาะจงที่กฎการสืบราชสันตติวงศ์ในกรณีที่กษัตริย์มีลูกชายหลายคนจากราชินีหลายองค์ แม้ว่าจะเป็นที่รู้กันดีว่าวชิราลงกรณ์จะเป็นกษัตริย์องค์แรกหลังจากวชิราวุธที่มีราชินีมากกว่าหนึ่งองค์ กฎมณเฑียรบาลว่าด้วยการสืบราชสันตติวงศ์ พระพุทธศักราช 2467 ก็ไม่สามารถสร้างความกระจ่างได้ว่าใครจะขึ้นครองราชย์ต่อจากเขา อย่างไรก็ตาม มีประเด็นเกี่ยวข้องที่ควรกล่าวถึงอยู่สองสามประเด็น

ประการแรก กฎระบุไว้อย่างชัดเจนว่ากษัตริย์สามารถประกาศชื่อแคนดิเดตคนใดก็ได้ที่ต้องการให้สืบทอดราชบัลลังก์ กฎใหม่จะถูกนำมาใช้ในกรณีที่กษัตริย์สวรรคตโดยที่ยังไม่ได้ประกาศชื่อรัชทายาท ประการที่สองซึ่งเป็นประเด็นที่สำคัญ กฎระบุว่ามีเพียงรัชทายาทเพศชายที่สามารถขึ้นครองราชย์เป็นกษัตริย์ได้ ในมาตรา 13 ของกฎปี 2467 ระบุว่า

ในกาลสมัยนี้ยังไม่ถึงเวลาอันควรที่ราชนารีจะได้เสด็จขึ้นทรงราชย์เปนสมเด็จพระแม่อยู่หัวบรมราชินีนาถ ผู้ทรงสำเร็จราชการสิทธิ์ขาด

ในทางทฤษฎี การสืบราชสันตติวงศ์ยังถูกกำกับโดยรัฐธรรมนูญไทย ในทางปฏิบัติ วชิราลงกรณ์ได้แสดงให้เห็นชัดเจนแล้วว่าไม่ยอมรับการปฏิวัติ 2475 ซึ่งเป็นจุดเริ่มต้นยุคสมัยที่กษัตริย์อยู่ใต้รัฐธรรมนูญ และแสดงให้เห็นว่าเขาสามารถละเมิดกฎหมายด้วยการนิรโทษกรรมตัวเองและสั่งการให้มีการแก้ไขรัฐธรรมนูญได้ตามใจชอบ เขาแทรกแซงการเมืองโดยการสั่งให้แก้ไขรัฐธรรมนูญปี 2560 แต่ไม่แตะกฎการสืบราชสันตติวงศ์ ดังนั้นรัฐธรรมนูญก็ไม่ใช่สิ่งที่จะหยุดวชิราลงกรณ์ได้จากการวางแผนว่าใครจะได้ขึ้นครองราชย์ต่อจากเขา อย่างไรก็ตาม เราควรกล่าวประเด็นที่น่าสนใจเกี่ยวกับความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นในประวัติศาสตร์รัฐธรรมนูญไทย

โดยส่วนใหญ่กฎเกี่ยวกับการสืบราชสันตติวงศ์ในรัฐธรรมนูญไทยจะอ้างอิงกฎมณเฑียรบาล หากกษัตริย์แต่งตั้งรัชทายาทในขณะที่ยังมีชีวิตอยู่ รัชทายาทก็จะขึ้นครองราชย์หลังจากกษัตริย์สวรรคต และรัฐสภาจะต้องจัดการให้มีพิธีขึ้นครองราชย์และประกาศพระนามกษัตริย์พระองค์ใหม่ หากกษัตริย์สวรรคตโดยไม่ได้แต่งตั้งรัชทายาท องคมนตรี ซึ่งเป็นกลุ่มข้าราชการชายในพระองค์ที่มีหน้าที่คอยให้คำปรึกษาแก่กษัตริย์ จะต้องเสนอชื่อแคนดิเดตที่เหมาะสมที่สุดให้รัฐสภา

ใน พ.​ศ. 2517 มีการแก้ไขเพิ่มเติมกฎการสืบราชสมบัติในรัฐธรรมนูญที่น่าสนใจ ซึ่งถูกใช้มาถึงปัจจุบัน มีใจความว่าหากกษัตริย์ไม่มีพระราชโอรส องคมนตรีจะได้รับการทาบทามให้เสนอชื่อกษัตริย์องค์ใหม่โดย "ให้พระราชธิดาสืบราชสันตติวงศ์ก็ได้"

ประเด็นนี้ดูเหมือนจะขัดกับกฎมณเฑียรบาลซึ่งประกาศห้ามไม่ให้ผู้หญิงขึ้นครองราชย์อย่างชัดเจน แต่กฎมณเฑียรบาลก็สามารถแก้ไขเปลี่ยนแปลงได้โดยกษัตริย์เอง และถึงแม้ว่ากษัตริย์ไม่แก้ไขกฎและสวรรคตโดยไม่ได้แต่งตั้งผู้สืบราชสันตติวงศ์ ประธานองคมนตรี ซึ่งปัจจุบันคือ สุรยุทธ จุฬานนท์ จะเป็นผู้สำเร็จราชการแทนและมีอำนาจในการแก้ไขกฎเพื่อแต่งตั้งสมเด็จพระแม่อยู่หัวบรมราชินีนาถ

การแก้ไขรัฐธรรมนูญในปี 2517 เพื่อให้ไทยสามารถมีสมเด็จพระแม่อยู่หัวบรมราชินีนาถเป็นความต้องการที่มาจากในวังเอง ในยุคที่กษัตริย์มีคู่ครองคนเดียว ราชวงศ์จักรีใช้แนวปฏิบัติเหมือนราชวงศ์ต่างประเทศทั่วโลกที่อนุญาตให้ลูกสาวเป็นรัชทายาทได้ เพื่อแก้ปัญหาความเสี่ยงที่ราชวงศ์ไม่มีลูกชาย มีแต่ลูกสาวสืบราชสมบัติ

อาจเป็นไปได้ว่าภูมิพลผลักดันให้แก้ไขรัฐธรรมนูญเพื่อสั่งสอนแกมขู่วชิราลงกรณ์ว่าพี่น้องผู้หญิงของเขาอาจได้ขึ้นครองราชย์แทนหากเขาไม่ปรับปรุงตัว นี่เป็นเหตุผลหนึ่งที่นำไปสู่การแต่งตั้งสิรินธร น้องสาวของเขาให้มีตำแหน่งมกุฎราชกุมารีในปี พ.ศ. 2520 แต่การขู่นี้ก็ไม่เป็นผลเพราะเป็นที่ชัดเจนแล้วว่าภูมิพลไม่สามารถเข้าใจหรือควบคุมลูกชายของตัวเองได้เลย

โดยภาพรวม ทั้งกฎหมายรัฐธรรมนูญและกฎมณเฑียรบาลนั้นเปิดกว้างให้กับคำตอบว่าใครจะเป็นกษัตริย์องค์ต่อไป อาจจะเป็นชาย หรืออาจจะเป็นครั้งแรกของประวัติศาสตร์ไทยที่กษัตริย์จะเป็นหญิง ทุกอย่างล้วนเป็นไปได้

---