ความจริงเรื่อง “เอกสารปรีดี”

Thai E-News

ดูเพิ่ม - ระเบิด ‘จดหมายปรีดี’ ไม่มีจริง มีแต่ ‘เอกสารปรีดี’ เชื่อว่าเอกสารที่หอสมุดฯ พร้อมจะเปิดในวันที่ ๕ มกรานี้นั้น เป็นเพียงส่วนต่อของเอกสารที่เปิดแล้ว

 

...............................................................

 

สมศักดิ์ เจียม @somsakjeam

 

ความเป็นมาของ "เอกสารปรีดี" ยาวสักหน่อย แต่น่าอ่านมาก อ่านแล้วจะได้เก็บไว้เป็นบทเรียน'

จาก “เอกสารปรีดี” สู่ปรากฎการณ์ “จดหมายปรีดี”: ความไร้วุฒิภาวะของปัญญาชนฝ่าย “ประชาธิปไตย” ไทย

เดิมทีมีคนที่เตรียมจะไปค้นคว้าแล้ว โดยทำต่อเนื่องจากที่ทำค้างไว้ (ที่เห็นหยิบผิดซองก็เห็นอยู่ เพราะซองนี้ได้ทำเสร็จนานแล้ว) แต่ทีมนี้มา ก็ทำการแย่งทำทันที แล้วทำอย่างที่เห็น (เปิดซอง ถ่ายทอดสด มุงกัน) เมื่อเห็นว่าเขาอยากแย่งทำ ก็เลยปล่อยเขาไป  

         

ข้อเขียนนี้เป็นบทสะท้อน (reflection) ต่อปรากฎการณ์ “จดหมายปรีดี” ซึ่งเป็นกระแสอย่างต่อเนื่องในช่วงปลายปี 2023 และน่าจะถึงจุดสูงสุดในวันที่ 2 มกราคมที่ผ่านมา เมื่อกลุ่มไฟเย็น, จรัล ดิษฐาอภิชัย, เล็ก จรรยา ที่ลี้ภัยอยู่ในยุโรป ได้ทำการ Live สด อ่านและแปลเอกสารอย่างละเอียดทีละหน้า ในช่วงนี้เองใน Twitter มีการโพสต์ #จดหมายปรีดี ราว 4-500,000 โพสต์ อย่างไรก็ดี เนื่องจากเปิดเอกสารผิดชุด จึงมีความเป็นไปได้ว่าจะไปเปิดเอกสารกันอีกในวันที่ 5 มกราคม และกระแส “จดหมายปรีดี” ก็จะกลับมาอีก

ความจริงเรื่อง “เอกสารปรีดี” ที่อาจารย์สมศักดิ์โพสต์ในปี 2018 นั้น ผมเป็นคนส่งให้อาจารย์เอง ในช่วงนั้นมีทีมงานที่ทำภาพยนตร์เกี่ยวกับปรีดีและจอมพล ป. เรื่อง “Frienemies” มาขอให้ผมช่วยค้นเอกสารที่หอจดหมายเหตุเกี่ยวกับปรีดีสมัยมาเรียนที่ฝรั่งเศส ระหว่างที่ผมค้นเอกสารก็ได้ไปเจอ Dossier de Pridi เข้า ซึ่งไม่รู้ว่าหมายถึงอะไร อาจจะหมายถึงเอกสารของปรีดี หรือเอกสารเกี่ยวกับปรีดีก็ได้ แต่หลังจากการค้นคว้าในครั้งนั้น ผมก็ไม่ได้คิดจะติดตามเรื่องนี้อีก เพราะในแง่วิชาการ ส่วนตัวผมค้นคว้าเรื่องสงครามโลกครั้งที่ 1 จึงไม่ได้สนใจเอกสารชุดนี้หรือเรื่องปรีดีเป็นพิเศษ

จนกระทั่งในปี 2019 เมื่อผมได้มีโอกาสไปค้นเอกสารอื่นๆ อีกครั้ง ผมก็ได้ถือโอกาสสอบถามกับเจ้าหน้าที่หอจดหมายเหตุโดยตรง ว่าตกลงแล้ว Dossier de Pridi คืออะไรแน่ จึงได้รับคำตอบว่าไม่ใช่เอกสารส่วนบุคคล ไม่ใช่เอกสารที่ปรีดีฝากไว้ แต่เป็นเอกสารการทูตปกติ ผมทราบดังนั้นแล้ว ก็ไม่ได้ตื่นเต้นอะไร และคิดว่าเมื่อเปิดให้ใช้ ก็ค่อยไปดูว่ามันเกี่ยวกับอะไร

ปรากฎว่าหลังจากนั้นก็มีกระแสเรื่องปรีดีฝากเอกสารไว้ที่หอจดหมายเหตุมาเป็นระยะ ช่วงปี 2019-2020 เมื่อสถานการณ์การเมืองไทยกำลังคุกรุ่น หลายคนก็พูดทีเล่นทีจริงว่าจะตายไม่ได้ ต้องอยู่ถึงปี 2024 เพื่อได้ดูเอกสารปรีดี ทุกคนลืมไปแล้วว่าอาจจะเป็น “เอกสารเกี่ยวกับปรีดี” ก็ได้ ไม่ใช่ “ของ” ปรีดี หลังจากนั้นการตีความเรื่อง Dossier de Pridi ก็เป็นไปในทิศทางที่ว่ามี “จดหมาย” ของปรีดีที่ฝากไว้ที่หอจดหมายเหตุหมดเลย ไม่มีใครสนใจว่าเป็นเอกสาร “เกี่ยวกับ” ปรีดีอีกเลย

ผมเห็นกระแสแรงแบบนี้แล้ว ก็ไม่กล้าไปเปิดเผยความจริง เดี๋ยวจะเป็นการทำลายความหวังของผู้คนจำนวนมาก ลองดูตัวอย่างโพสต์สามโพสต์นี้ (ขออนุญาตปิดชื่อ) แม้โพสต์เหล่านี้จะเป็นโพสต์ใหม่เร็วๆ นี้ แต่ขอยกเป็นตัวอย่างของอีกหลายๆ โพสต์ที่มีมาเรื่อยๆ และสะท้อน “ความหวัง” ของคนไทยที่มีมาตั้งแต่ราว 2019 แล้ว