การเมืองการปกครองเป็นเรื่องใกล้ตัว

ชาญชัย  คุ้มปัญญา 25 สิงหาคม 2017

บางคนจะแสดงความเบื่อหน่ายทันทีเมื่อเอ่ยเรื่องการเมืองการปกครอง บางคนบอกว่าคิดมากแล้วปวดหัว สนใจเรื่องอื่นสนุกกว่า ไม่ว่าจะน่าสนใจหรือไม่ การเมืองการปกครองเป็นเรื่องใกล้ตัว มีผลต่อชีวิตส่วนตัว ครอบครัว สังคมมากว่าที่บางคนเข้าใจ
            
ความใกล้ตัวของการเมืองการปกครองมีหลายมิติ บางคนอาจพบเห็นทุกวันจากข่าวโทรทัศน์ บางคนอาจเฝ้าติดตามว่าปีนี้รัฐบาลจะมีนโยบายต่อข้าว ยางพารา น้ำตาล ฯลฯ อย่างไร บางคนอาจฟังความคิดเห็นทางการเมืองจากโซเชียลมีเดีย เมื่อเปรียบเทียบโลกปัจจุบันกับอดีต ยุคนี้การเมืองอยู่ใกล้ตัวเรามากขึ้น และประชาชนสามารถมีส่วนร่วมมากขึ้น

 การเมืองการปกครองเป็นเรื่องใกล้ตัว :

ประการแรก ทุกคนอยู่ภายใต้รัฐ ภายใต้การปกครอง

ทุกวันนี้ ทุกตารางนิ้วที่มนุษย์อาศัยในโลก ล้วนเป็นพื้นที่ๆ อยู่ภายใต้การปกครองของรัฐใดรัฐหนึ่ง จะเห็นว่าตั้งแต่แรกเกิดเราอาศัยอยู่ในรัฐแล้ว เป็นประชากรของรัฐ รัฐเข้ามาเกี่ยวข้องตั้งแต่เป็นทารก มีกฎหมายที่ต้องปฏิบัติ จะหนีไปอยู่ใต้น้ำตามลำพังไม่ได้

ประการที่ 2 เกี่ยวข้องตั้งแต่เกิดจนตาย

ความสัมพันธ์ระหว่างประชาชนกับรัฐดำเนินไปเรื่อยๆ เช่น เมื่อบุคคลแต่งงานก็ต้องไปจดทะเบียนสมรสเพื่อการให้การแต่งงานถูกต้องตามกฎหมาย คือรัฐเห็นดีเห็นงามด้วย รัฐยอมรับรู้การแต่งงานนั้น มีผลทางกฎหมาย จะสมัครงานก็ต้องแสดงบัตรประชาชน เมื่อมีงานทำก็ต้องเสียภาษี และเมื่อบุคคลเสียชีวิตก็ต้องมีผู้ไปแจ้งตาย เพื่อรัฐจะบันทึกว่าคนผู้นี้ได้เสียชีวิต ได้สาบสูญจากรัฐแล้ว จะเห็นว่าทุกคนเกี่ยวข้องกับการเมืองการปกครองตั้งแต่เกิดจนตาย เกี่ยวข้องกับทุกด้านของชีวิต

ประการที่ 3 มีอิทธิพลต่อชีวิต

รัฐที่อยู่อาศัยไม่ได้อยู่เฉยๆ ได้ออกกฎหมาย นโยบายต่างๆ ที่มีผลต่อชีวิตเรา ยิ่งมีกฎหมายมาก ความสัมพันธ์ระหว่างประชาชนกับรัฐก็ยิ่งซับซ้อนขึ้น
สามารถเข้าใจง่ายๆ ด้วยการคิดว่า ปัจจุบัน ประเทศที่อาศัยมีกี่กระทรวง กระทรวงเหล่านั้นมีผลต่อชีวิตในด้านต่างๆ ทั้งที่เรารู้และไม่รู้ ที่เข้าใจและยังไม่เข้าใจ

อาหารเช้าทุกมื้อที่ทานทุกวันเกี่ยวข้องกับกฎหมายหรือนโยบายที่ออกมาจากรัฐ เช่น กฎหมายเกี่ยวกับการควบคุมยาฆ่าแมลง นโยบายส่งเสริมปลูกพืชปลอดสารพิษ การควบคุมหรือการปล่อยลอยตัวราคาพืชผลต่างๆ กฎหมายควบคุมการประมง การตรวจอาหารนำเข้าจากต่างประเทศ

พรรคการเมืองหนึ่งอาจสนับสนุนปลูกพืชบางชนิดเป็นพิเศษมากกว่าอีกพรรคหนึ่ง รัฐบาลหนึ่งเอาใจใส่แรงงานชนบทมากกว่าอีกรัฐบาล
            
ประธานาธิบดีจอร์จ ดับเบิลยู. บุช ส่งทหารออกไปทำสงครามต่อต้านก่อการร้ายต่างประเทศ ในขณะที่ประธานาธิบดีคนถัดมา บารัก โอบามา เน้นถอนทหารอเมริกันกลับประเทศ
            
ประธานาธิบดีเบนิกโน อากีโนที่ 3 (Benigno Aquino 3) แห่งฟิลิปปินส์ดำเนินนโยบายต่อจีนอย่างแข็งกร้าว โรดริโก ดูเตร์เต (Rodrigo Duterte) ประธานาธิบดีคนต่อมาปรับความสัมพันธ์กับจีน ทำให้ชาวประมงฟิลิปปินส์สามารถกลับไปจับปลาในพื้นที่พิพาทระหว่าง 2 ประเทศ แถบหมู่เกาะปะการังสการ์โบโรห์ (Scarborough Shoal)

            ปี 2013 ไข้หวัดใหญ่หรือไข้หวัดนกจากจีนระบาด ครั้งนี้เป็นข่าวดังเพราะเป็นครั้งแรกที่มนุษย์ติดเชื้อสายพันธุ์ H7N9 ทางการจีนประสานงานกับองค์การอนามัยโลกและหน่วยงานสาธารณสุขของประเทศเพื่อนบ้าน เช่น มองโกเลีย ไต้หวัน รวมทั้งประเทศอื่นๆ อย่างสหรัฐอเมริกา เพื่อร่วมมือกันป้องกัน ศึกษาค้นคว้าโดยเร่งด่วน ไข้หวัดนกเริ่มต้นจากจีนและแพร่ระบาดสู่หลายประเทศ รัฐบาลไทยแม้ไม่ใช่ต้นเหตุปัญหาแต่ต้องรับมือ

การมีเสถียรภาพหรือไร้เสถียรภาพของรัฐบาลมีผลต่อประชาชนมาก การมีรัฐบาลที่มีประสิทธิภาพ ปฏิบัติภารกิจเพื่อประชาชนย่อมส่งผลดีต่อคนในประเทศ ในโลกนี้มีประเทศที่เจริญมั่นคงกับประเทศที่ล้าหลัง บางประเทศตกอยู่ในสภาพแตกแยกภายในรุนแรง บ้างถึงขั้นเกิดสงครามกลางเมือง ประชาชนบาดเจ็บล้มตายนับพันนับหมื่น เศรษฐกิจพังพินาศ คนนับล้านตกงาน ชีวิตอดอยาก เด็กไม่ได้รับการศึกษาอย่างเต็มที่
การเมืองการปกครองจึงมีอิทธิพลต่อชีวิตทั้งทางบวกทางลบ

ประการที่ 4 ทุกแวดวงมีการเมืองเข้ามาเกี่ยวข้อง
การเมืองการปกครองไม่ใช่เป็นเรื่องของนักการเมือง รัฐบาลเท่านั้น การเมืองเกี่ยวข้องกับสังคมทุกระดับไม่ว่าจะระดับชาติหรือการเมืองระดับท้องถิ่น เช่น ระดับจังหวัด จนถึงตำบล หมู่บ้าน ชุมชน
เกี่ยวข้องกับทุกด้านไม่ว่าจะเศรษฐกิจ สังคม วิทยาศาสตร์
แม้กระทั่งวงการกีฬาก็มีการเมืองมาเกี่ยวข้อง รัฐบาลมีกระทรวงที่ดูแลการกีฬาโดยเฉพาะ มีนโยบายต่อวงการกีฬา สมาคมกีฬาบางแห่งของไทยได้รับงบประมาณนับพันล้านบาทต่อปี มีพรรคการเมืองเกี่ยวข้อง



ประการที่ 5  การเมืองอยู่คู่กับสังคม มีอนาคตร่วมกัน
            
อาณาจักรกรีซ (Greece) สมัยโบราณ สถานที่ซึ่งผู้คนอยู่รวมกันเรียกกว่า “โพลิส” (polis - อธิบายเข้าใจง่ายๆ ว่าคือเมือง) แต่ polis เป็นมากกว่าดินแดนหรืออาณาบริเวณ เป็นแนวคิดที่ว่า ทั้งชุมชนหรือทั้งสังคมใน polis นั้น ไม่อาจแยกสังคม การเมือง เศรษฐกิจ ออกจากกัน อีกทั้งยังร่วมรับรู้ในประวัติศาสตร์และแสวงหาอนาคตร่วมกัน
            
กล่าวอีกนัยหนึ่งคือ ทั้งหมดผูกพันเกี่ยวข้องกันทั้งสังคม ในทุกด้าน ไม่ว่าจะการเมือง เศรษฐกิจ และอื่นๆ ทั้งอดีต ปัจจุบันและอนาคต
            
แนวคิดนี้กำลังบอกว่า ผู้ที่อยู่ในสังคมเดียวกัน ต้องเกี่ยวข้องกันทางการเมือง ทางเศรษฐกิจ ฯลฯ เสมอ ไม่อาจบอกว่าจะขอแยกตัวไม่เกี่ยวข้องทางการเมืองด้วย หรือคิดว่าจะไม่เกี่ยวกับตน ทั้งหมดจะส่งผลทั้งทางบวกทางลบต่อกัน  
            
ตัวอย่างโพลิส เช่น สปาร์ตา (Sparta) กับเอเธนส์ (Athens) ทั้งคู่ต่างเป็นโพลิสในตัวเอง เป็นตัวของตัวเอง มีประวัติศาสตร์และอนาคตของตนเอง
           
ความรู้เรื่องโพลิส เป็นความรู้ย้อนหลังหลายพันปี ที่มนุษย์ตั้งแต่ยุคนั้นก็เข้าใจและให้ความสำคัญกับการเมืองการปกครอง ทุกคนส่วนหนึ่งในนั้น
 สรุป การมีความรู้ความเข้าใจเรื่องการเมืองการปกครองสำคัญต่อการดำเนินชีวิตของเรา
            
ดังนั้น การเมืองจึงไม่ใช่เรื่องของชนชั้นปกครอง คนมีชื่อเสียง มีหน้ามีตาของสังคม แต่ทุกคนเกี่ยวข้องกับการเมือง มีผลกระทบต่อทุกคนตลอดเวลา มักยากจะหลีกเลี่ยง หากเราเข้าใจการเมืองและปฏิบัติอย่างถูกต้อง การเมืองการปกครองย่อมจะให้ประโยชน์ต่อชีวิตและคนอื่นๆ มากกว่าที่จะไม่สนใจการเมือง คิดว่าเป็นเรื่องไกลตัว หรือเป็นเรื่องของนักการเมืองหรือรัฐบาลเท่านั้น
           
 ประเด็นจึงไม่อยู่ที่ว่า ควรเกี่ยวข้องกับการเมืองหรือไม่ แต่ถามว่าควรเกี่ยวข้องด้วยอย่างไร

กรณีตัวอย่าง โดนัลด์ ทรัมป์ :

ในช่วง 100 วันของตำแหน่งประธานาธิบดี ความเป็น โดนัลด์ ทรัมป์ (Donald Trump) เปิดออกสู่สายตาชาวอเมริกันและทั่วโลก หลายคนชอบ หลายคนไม่ชอบ ถ้าดูจากโพลคะแนนนิยมของประธานาธิบดีทรัมป์ที่น้อยอยู่แล้วตั้งแต่ต้น มีแนวโน้มลดลงอีก เพราะดำเนินนโยบายหลายอย่างที่ชาวอเมริกันไม่เห็นด้วย หลายอย่างสวนทางกับที่หาเสียงไว้ ขาดภาวะผู้นำ

โดยทั่วไป มนุษย์ทุกคนมีความเป็นผู้นำระดับหนึ่ง ทั้งการดูแลตนเอง ครอบครัว หน้าที่การงาน กิจกรรมสังคม แต่ไม่ใช่ทุกคนที่เหมาะกับตำแหน่งผู้นำระดับสูง

ในสายตาของคนอเมริกันหลายคน ทรัมป์พิสูจน์แล้วว่าแม้มีความสามารถด้านธุรกิจ มีกิจการมูลค่าหลายพันล้านดอลลาร์ แต่ไม่เหมาะสมกับตำแหน่งผู้นำประเทศ
            
การรับตำแหน่งประธานาธิบดีเข้าบริหารประเทศสร้างความสูญเสียแก่ประเทศมากมาย และกระทบต่อโลกไม่มากก็น้อย แต่ทั้งหมดนี้ไม่อาจโทษทรัมป์ฝ่ายเดียว ต้องหวนกลับพิจารณาระบบเลือกตั้งว่าเหมาะสมหรือไม่ ควรปรับปรุงอย่างไร
            
ควรมีระบบคัดกรองที่ดีกว่านี้หรือไม่ ระบบที่มีอยู่เห็นได้ชัดว่ายังไม่ดีพอ ตัวทรัมป์ผ่านระบบคัดกรองตามปกติ ตามระบบการหยั่งเสียงประธานาธิบดีเบื้องต้น (Presidential primaries)
            
James Madison ผู้มีส่วนก่อตั้งประเทศสหรัฐอเมริกาเห็นว่า ผู้แทนราษฎรไม่เพียงเป็นภาพสะท้อนสังคม ตามการชี้นำของเสียงข้างมาก ที่สำคัญกว่าคือจะต้องมีสติปัญญา มีคุณธรรม และหวังประโยชน์สุขอย่างยั่งยืนของสังคมโดยรวม
            
ไม่ใช่เพียงเพื่อให้ได้คะแนนเสียง ชนะการเลือกตั้งและได้ถือครองอำนาจ โดยไม่สนใจว่าคนอื่นๆ จะเป็นอย่างไร แต่กลไกประชาธิปไตยของแต่ละประเทศสามารถป้องกันเรื่องนี้ได้หรือไม่ ในกรณีรัฐบาลทรัมป์กำลังพิสูจน์ว่าผลเป็นเช่นไร และเด่นชัดขึ้นทุกที

25 สิงหาคม 2017

ชาญชัย คุ้มปัญญา

-------------------------

บทความที่เกี่ยวข้อง :

อุดมการณ์และนิยามประชาธิปไตย

อุดมการณ์ประชาธิปไตยคือประชาชนปกครองกันเอง นิยามการปกครองประชาธิปไตยคือการปกครองโดยประชาชน แต่คำว่า “ประชาชน” ในแต่ละยุคสมัยแตกต่างกัน ในอดีตสังคมที่มีทาส พลเมืองเท่านั้นที่มีประชาธิปไตย ในอดีตผู้หญิงถูกกีดกันออกจากการเมือง นิยามประชาธิปไตยจึงเปลี่ยนแปลงไม่คงที่ และมีรูปแบบย่อยๆ แตกต่างออกไป