อาทิตย์ กำลังเอก ในปริบททางประวัติศาสตร์การเมืองไทย

//แนบบทความ จาก อ.สมศักดิ์ https://m.facebook.com/photo.php?fbid=782092138510734&id=100001298657012&set=a.137616112958343 …

นิรนาม_‏ @ssj_2475 10 ชม.10 ชั่วโมงที่ผ่านม

Somsak Jeamteerasakul

อาทิตย์ กำลังเอก ในปริบททางประวัติศาสตร์การเมืองไทย

อาทิตย์ กำลังเอก เป็นขุนศึกคนแรกๆ (หรือแรกสุด)* นับย้อนหลังไปได้ตั้งแต่ 2475 ที่อำนาจนำและตำแหน่งสูงสุดทางทหาร ไม่สามารถแปรเป็นอำนาจนำทางการเมืองได้ (ไม่ได้เป็นนายกฯ ทั้งๆที่มีตำแหน่ง ผบ.ทบ.และ ผบ.สส.พร้อมกัน) ทั้งนี้เพราะการขึ้นสู่อำนาจทางทหารของเขา เกิดขึ้นในภาวะที่มีการเปลี่ยนแปลงสำคัญ อันเนื่องมาจากองค์ประกอบ 3 ประการที่เกี่ยวเนื่องกันคือ (ก) ความพ่ายแพ้และตกต่ำของอำนาจทหารอันเกิดจากการลุกขึ้นสู้ 14 ตุลา (ข) การขึ้นมามีอำนาจนำของสถาบันกษัตริย์ และ (ค) การปรากฏตัวและมีบทบาทเพิ่มมากขึ้นของนักการเมืองอาชีพและการเมืองแบบสภาเลือกตั้ง

*(ผมใช้คำว่า "คนแรกๆ" เพราะถ้าจะพูดอย่างเข้มงวด มีคนก่อนหน้าเขาที่มีลักษณะคล้ายกัน คือ กฤษณ์, บุญชัย และเสริม แต่อาทิตย์เป็นคนแรกที่เด่นชัดที่สุดที่สะท้อนสภาพการณ์ใหม่ที่มีองค์ประกอบ 3 ประการดังกล่าว แม้แต่เปรม ก็อาจกล่าวได้ว่ามีลักษณะเช่นนี้บางส่วน อำนาจของเขาไม่ใช่มาจากการกุมกองทัพเป็นหลักเหมือนในอดีต - ช่วงนึง อาทิตย์เองเป็นฝ่ายกุม - แต่อาศัยอำนาจของสถาบันกษัตริย์และการสนับสนุนของนักการเมืองอาชีพ)

เส้นทางอำนาจของอาทิตย์สะท้อนให้เห็นสภาพการณ์ใหม่ ในส่วนความสัมพันธ์เชิงดุลย์อำนาจ (balance of power) ระหว่างสถาบันกษัตริย์กับทหาร ที่เป็น "หุ้นส่วนการเมือง" (political partnership) กันตั้งแต่ 2500 ได้เกิดการเปลี่ยนแปลงขั้นรากฐาน คือจากเดิมที่ทหารเป็น "หุ้นส่วนใหญ่" (senior partner) และสถาบันกษัตริย์เป็น "หุ้นส่วนรอง" (junior partner) ก็สลับกันในลักษณะที่สถาบันกษัตริย์กลายมาเป็น "หุ้นส่วนใหญ่" (senior partner) แทน ซึ่งนับตั้งแต่นั้นมา คนที่จะขึ้นกุมกองทัพจำเป็นต้องอาศัยการยินยอม เลือกสรร สนับสนุน หรือ "อาศัยใบบุญ" (พูดแบบบ้านๆคือ "เกาะ") สถาบันกษัตริย์มากขึ้นๆ (มาจนถึงปัจจุบัน)

อาทิตย์เองตอนแรกที่พุ่งขึ้นสู่อำนาจอย่างรวดเร็ว ก็อาศัยการ "เกาะ" - และการสนับสนุนของ - สถาบันกษัตริย์ แต่ภายหลัง เมื่อสถาบันกษัตริย์เลือกที่จะสนับสนุนเปรม การประลองกำลังระหว่างเขากับเปรม ก็ออกมาในลักษณะที่เขาเป็นฝ่ายแพ้ (ทั้งๆที่เป็นคนกุมกำลังทหาร) ซึ่งยืนยันให้เห็นการปรับเปลี่ยนดุลย์อำนาจดังกล่าวระหว่างกองทัพกับสถาบันกษัตริย์ พูดง่ายๆคือ กุมกองทัพไม่ได้หมายความว่าจะสามารถขึ้นมาเป็นใหญ่ได้เองอีก ถ้าไม่ได้รับการสนับสนุนจากสถาบันกษัตริย์ (และในระดับรองลงไปคือการสนับสนุนจากนักการเมืองและสภา)

อาทิตย์ก้าวกระโดดขึ้นมาจากผลงานการปราบ "กบฏยังเติร์ก 1-3 เมษายน 2524" โดยมีราชสำนักให้การร่วมมืออย่างใกล้ชิดและเป็นปัจจัยชี้ขาดให้กบฏล้มเหลว (ดูคำบอกเล่าของเขาถึงเบื้องหลังการปราบกบฏ ที่สถาบันกษัตริย์มีบทบาทอย่างสำคัญ ที่นี่ https://www.facebook.com/note.php?note_id=175706592472578 ) หลังเหตุการณ์นั้น เขาได้ควบตำแหน่งทั้ง มทภ.1 และผู้ช่วยผู้บัญชาการทหารบก (ดูการ์ตูนล้อของ "เซีย" ที่ตีพิมพ์ใน "สยามใหม่" ฉบับวันที่ 1 ตุลาคม 2524 ทีนำมาให้ดูในภาพประกอบ) แล้วก็เป็น ผบ.ทบ.ในปีต่อมา (2525) อีกปีหนึ่งก็ได้เป็น ผบ.สส. ควบคู่กันไปด้วย

ถึงจุดนั้น ดูราวกับว่า เป็นเพียงแค่เวลาไม่นานเท่านั้น ที่เขาจะขึ้นสู่อำนาจสูงสุดของประเทศเป็นนายกฯแทนเปรม แต่ปรากฏว่าราชสำนักเลือกที่จะสนับสนุนเปรมต่อไป การท้าทายของอาทิตย์ต่อเปรมหลายครั้ง จึงประสบความล้มเหลว เช่นในวิกฤติลดค่าเงินบาทปี 2527 ที่ผมนำพาดหัวข่าว ไทยรัฐ มาให้ดูกันในรูปประกอบ

แทบทุกครั้งที่เปรมเผชิญวิกฤติการท้าทายหนักๆจากอาทิตย์ ราชสำนักจะออกโรงมาให้การสนับสนุนเปรมอย่างเปิดเผย เช่นที่ผมนำมาแสดงในภาพประกอบด้านขวา จากช่วงที่มีวิกฤติปี 2527 เปรมใช้วิธีเดินทางไปสกลนครเพื่อ "เข้าเฝ้า" ในหลวงพระราชินีซึ่งทรงประทับอยู่ ณ พระตำหนักภูพานฯ และได้รับการโปรดเกล้าฯให้อยู่ที่นั่นเป็นสัปดาห์ โดยมีภาพข่าวของเขากับในหลวงบ้าง พระราชินีบ้าง ออกมาให้เห็นแทบทุกวัน (บนสุดเป็นพาดหัว ไทยรัฐ ถึงการที่พระบรมฯทรงนำเปรมขึ้นเครื่องบินพระที่นั่งไปสกลนครด้วยพระองค์เอง ส่วนภาพถ่ายบน คือภาพในหลวงทรงกำลังปฏิสันถารกับเปรมระหว่างเปรมอยู่ที่นั่น ภาพล่างสุด คือภาพวันที่เปรมเดินทางกลับถึงกรุงเทพ โดยมีพระบรมฯเสด็จกลับมาด้วย ทั้งยังทรงขับรถด้วยพระองค์เอง พาเปรมมาส่งจากดอนเมือง ถึงบ้านสี่เสา ส่วนภาพกลาง เป็นภาพเหตุการณ์ก่อนหน้านั้นเล็กน้อย เมื่อเปรม "ป่วย" - เขา "ป่วยการเมือง" บ่อยเวลามีปัญหา - พระราชินีได้เสด็จไปทรงเยี่ยมเขาด้วยพระองค์เอง)

.................

ปล. ในฐานะเป็น "ฟุ้ตโน้ต" เล็กๆทางประวัติศาสตร์อันหนึ่ง ผมเคย "มีเรื่อง" กับอาทิตย์โดยตรงครั้งหนึ่ง โดยเขาให้ลูกน้องไปแจ้งความคดีหมิ่นพระบรมเดชานุภาพกับผม ใครสนใจและยังไม่เคยเห็น ดูที่นี่ https://www.facebook.com/note.php?note_id=174927299217174

นิรนาม_‏ @ssj_2475 10 ชม.10 ชั่วโมงที่ผ่านมา

19 มกรา ครบรอบ 5 ปี การเสียชีวิต ของ พล.อ.อาทิตย์ กำลังเอก ผู้มีบทบาทในการ ปราบกบฎยังเติร์ก ในปี 2524 (ภาพแรก) ซึ่งต่อมาได้มีปัญหากับ พล.อ.เปรม ที่ดำรงตำแหน่ง นายกขณะนั้น ส่วนอาทิิตน์เป็น ผบ.ทบ.และผบ.สส. โดยวังเลือกหนุนเปรมต่อ ทำให้มีคำสั่งปลดฟ้าผ่า และค่อยๆหมดบทบาทลงไป (ภาพขวา)

Somsak Jeamteerasakul updated his status.

December 5, 2016 ·

ความขัดแย้งภายในวัง (พ่อ-ลูก, พี่-น้อง, องคมนตรี-ลูก)
ความขัดแย้งระหว่างวังกับทหาร
ความขัดแย้งภายในทหารด้วยกันเอง
#ไม่เคยมีลักษณะรุนแรงถึงขนาดเป็นความขัดแย้งที่มีการจัดตั้ง คือแบ่งเป็นก๊กเป็นพวกที่ชัดเจน (organized faction) มาแต่ไหนแต่ไร อย่างมากที่สุด เป็นเพียงเรื่องของการเข้าหน้ากันไม่สนิท คาแรกเตอร์ไม่ค่อยลงรอยกันในระดับตัวบุคคล ซึ่งโดยภาพรวมก็น้อย ไม่ได้มีมากอะไร
โดยเฉพาะนับตั้งแต่หลังทศวรรษ 2530 เป็นต้นมา (คือร่วม 30 ปีแล้ว) การที่ก่อนหน้านั้น โดยเฉพาะในช่วงทศวรรษ 2520 มีร่องรอยหรือการแสดงออกของความขัดแย้งใน 3 ลักษณะนั้นมาก (ในวัง ช่วงนั้นเป็นช่วงที่ภายในครอบครัวมีความ "ระหองระแหง" มากที่สุด หลังจากนั้นก็ไม่ได้มีอะไรแล้ว ในกองทัพ มีการพยายามทำรัฐประหารหลายครั้ง) ที่สำคัญส่วนหนึ่ง เป็นผลสะเทือนมาจากการลุกขึ้นสู้ 14 ตุลา กล่าวคือการลุกขึ้นสู้ของประชาชนครั้งนั้น ได้ทำให้ "เกิดรอยร้าว" ในองคาพยพส่วนสำคัญๆของรัฐ เช่นการเกิด "ยังเติร์ก" หรือนายทหารชั้นผู้น้อย ที่ไม่ยอมขึ้นต่อการบัญชาการระดับบน แต่นั่นเป็นเพียงประวัติศาตร์ช่วงสั้นที่ผ่านมานานแล้ว