Somsak Jeamteerasakul...."สิ่งเก่ากำลังตาย แต่สิ่งใหม่ไม่สามารถเกิดได้".

Somsak Jeamteerasakul

"The old is dying and the new cannot be born."*
"สิ่งเก่ากำลังตาย แต่สิ่งใหม่ไม่สามารถเกิดได้"
จะเอาอะไรแทน "ชาติ-ศาสนา-พระมหากษัตริย์" ในฐานะ "ฉันทามติ" / "จุดร่วม" / "เอกลักษณ์" ของสังคม-วัฒนธรรม-การเมืองไทย?
ไอเดียเรื่อง "ชาติ-ศาสนา-พระมหากษัตริย์" ซึ่งรัชกาลที่ ๖ ยืมมาจากฝรั่ง (ใช่ครับ สำหรับผู้นิยม "ความเป็นไทย" ทั้งหลายที่ยังไม่รู้ ไอเดียนี้เรา "ตามก้นฝรั่ง" มาครับ)
และในระยะ ๒๕ ปีที่ผ่านมา (ผมนับจาก ๒๕๓๕ ซึ่งผมมองว่าเป็นจุดหักเหสำคัญทางประวัติศาสตร์) ในทางปฏิบัติ อาจจะเขียนได้เป็น
"ชาติ-ศาสนาพุทธ(ภายใต้ระบบมหาเถรฯ)-ในหลวงภูมิพล"
กำลังตาย (ในกรณีในหลวงภูมิพล เรียกว่า literally หรือเรื่องจริงๆ ไม่ใช่แค่อุปมาอุปมัย)
สิ่งที่เราเรียกว่าวิกฤติ ๑๐ ปีที่ผ่านมา มองในภาพกว้าง ถึงที่สุดคือการที่ "ไตรลักษณ์" ที่ถูกสถาปนาเป็น "ฉันทามติ-จุดร่วม-เอกลักษณ์" ของสังคมไทยนี้ พังทลายลง แต่หาสิ่งใหม่มาแทนที่ไม่ได้
ลำพังการต่อสู้ "เพื่อประชาธิปไตย" ในความหมายของการพยายามทำให้ระบบรัฐสภาเลือกตั้งกลายเป็นระบบนำ โดยตัวเองไม่เพียงพอที่จะสร้างให้เกิด "ฉันทามติ" หรือ "เอกลักษณ์" ทางวัฒนธรรมแบบใหม่ได้ - นี่เป็นอะไรที่ "เสื้อแดง" ส่วนใหญ่ไม่เข้าใจ โดยเฉพาะเสื้อแดงที่เชียร์ทักษิณ/ชินวัตร เพราะเหตุผลหลักคือเรื่อง "ประชาธิปไตยกินได้" หรือการยกระดับความเป็นอยู่ทางเศรษฐกิจ ไม่มีสังคมไหนอยู่ได้ด้วยประเด็นการ "ทำมาหากิน" หรือ "เศรษฐกิจ" ล้วนๆ ไอเดียเชิงวัฒนธรรม เชิง morality (คุณธรรม/ศีลธรรม) เป็นอะไรที่ขาดไม่ได้
ที่เราเห็นอยู่ในหลายปีนี้....
"ชาติ" - การแตกเป็นสองขั้วของประชาชนอย่างกว้างขวางและซึมลึก (ลงไปในเรื่อง "ชนชั้น" ไปถึงเรื่อง "ภูมิภาค" หรือใน "วงการ" ต่างๆ และแตกกันในทุกๆเรื่องที่สำคัญๆ เช่นล่าสุดที่ทะเลาะกันเรื่องสรยุทธ)
"ศาสนาพุทธ" - วิกฤติกรณีสังฆราช ธรรมกาย ระบบมหาเถร
"พระมหากษัตริย์" - ในหลวงภูมิพลกำลังใกล้ตาย พระบรมฯที่กำลังจะขึ้นแทน ไม่มีบารมี มีปัญหาการกวาดล้างคนนั้นคนนี้ไม่หยุด (ตั้งแต่เมียตัวเอง ถึงคนที่เคยทำงานด้วย)
จนถึงขณะนี้ ยังมองไม่ออกว่า จะเอาอะไรมาเป็น "ฉันทามติ"-"เอกลักษณ์" แทน
(ไอเดียของม็อบสงฆ์ และคนเสื้อแดงไม่น้อยที่เชียร์ ที่คิดจะหันไปพึ่งการเอา "ศาสนาพุทธ" เป็น "ศาสนาประจำชาติ" เป็นไอเดียที่ไม่มีทางเวิร์ค ที่จริงเป็นอะไรที่จะยิ่งนำสังคมถอยหลังเข้าคลองมากขึ้น)
ผมพูดในวงสัมมนาเล็กๆในปารีสเมื่อเดือนธันวา โดยยกเป็นรูปธรรมง่ายๆว่า ผมไม่คิดว่า ทักษิณ หรือแม้แต่ยิ่งลักษณ์ จะมีวันเป็น "แมนเดล่า" หรือ "ซูจี" ได้ คือเป็นพลังที่ unify หรือ รวมสังคมที่เอกลักษณ์ทั้งหลายกำลังพังทลาย เพื่อการสร้างสังคมแบบใหม่ เอกลักษณ์และฉันทามติใหม่ ขึ้นมาได้ (ในโทรเลขวิกิลีกส์ฉบับหนึ่ง ทักษิณเคยเปรียบเทียบตัวเองเป็นซูจี)
เห็นคุณ "นิก เรแกน" ฝรั่งพูดไทยที่เสื้อแดงส่วนหนึ่งแชร์คลิปกัน ในคลิปหนึ่งเร็วๆนี้ เชียร์ให้ทักษิณออกมาสู้ โดยบอกว่า "คุณสามารถเป็นแมนเดล่าได้" ผมฟังแล้วก็ได้แต่ยิ้มนะครับ
..............
* ใครที่อยู่ในแวดวงวิชาการ คงรู้ว่า ข้อความที่มีชื่อเสียงที่ผมจั่วหัวกระทู้นี้ มาจากข้อเขียนของ "อันโตนิโอ กรัมชี่" นักคิดคนสำคัญของศตวรรษที่ ๒๐ ประโยคเต็มๆ ความจริงก็บรรยายภาวะทีเกิดขึ้นในไทยในช่วง ๑๐ ปีนี้ได้เป็นอย่างดี
"[ที่เรียกว่า]ภาวะวิกฤติ ก็คือการมีภาวะเช่นนี้เลยแหละ คือสิ่งเก่ากำลังตาย แต่สิ่งใหม่ไม่สามารถเกิดได้ แล้วในระหว่างนี้ ก็มีอาการของความเสื่อม เน่าเฟะ ปรากฏตัวออกมามากมายสารพัดแบบ"
(The Crisis consists precisely in the fact that the old is dying and the new cannot be born; in this interregnum a great variety of morbid symptoms appear.)